Prof. Alvydas Nikzentaitis. Fot. PAP/T. Gzell
Litewskie obchody 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja będą przede wszystkim upowszechnianiem i popularyzacją tego wydarzenia historycznego – mówi PAP dyrektor Instytutu Historii Litwy Alvydas Nikżentaitis.
Podobnie jak w Polsce, na Litwie rok 2021 został ogłoszony Rokiem Konstytucji 3 Maja oraz Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.
„Uchwalenie Konstytucji 3 maja na Litwie nie jest zbyt dobrze znane, niektórzy uważają, że zapoczątkowało ono utratę niezależności naszego kraju, ale zauważamy też, jak w ciągu ostatnich lat stopniowo utrwala się w społeczeństwie wiedza o tym wydarzeniu i świadomość jego znaczenia” – wskazuje Nikżentaitis.
„Uchwalenie Konstytucji 3 maja na Litwie nie jest zbyt dobrze znane, niektórzy uważają, że zapoczątkowało ono utratę niezależności naszego kraju, ale zauważamy też, jak w ciągu ostatnich lat stopniowo utrwala się w społeczeństwie wiedza o tym wydarzeniu i świadomość jego znaczenia” – wskazuje Nikżentaitis.
Muzeum Historii Polski: wystawa „Konstytucja 3 Maja” w Wilnie
W jego ocenie na Litwie dokonał się już „pierwszy etap zmiany narracji historycznej”. „Wśród polityków, historyków, ludzi świata kultury uchwalenie konstytucji (w 1791 roku) nie wzbudza już kontrowersji i jest postrzegane pozytywnie” – mówi dyrektor Instytutu Historii Litwy. Podkreśla, że „obecnie przechodzimy do kolejnego etapu zaszczepiania tej narracji w społeczeństwie, między innymi poprzez jubileuszowe obchody”.
Zachodzącym zmianom i słabnącemu na Litwie sceptycyzmowi w stosunku do Konstytucji 3 maja, ale też do Polski, „sprzyjają coraz lepsze stosunki polsko-litewskie, które ostatnio ponownie zaczęto określać jako strategiczne”.
230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja Litwa i Polska będą obchodziły wspólnie. 2 maja do Wilna przybędzie premier Polski Mateusz Morawiecki. Dzień później w warszawskich uroczystościach udział weźmie prezydent Litwy Gitanas Nauseda. 5 maja w wileńskich uroczystościach udział zapowiedział marszałek Senatu RP Tomasz Grodzki.
Jednym z głównych elementów tegorocznych obchodów w Wilnie będzie otwarcie na Placu Katedralnym 3 maja wystawy pt. „Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja”. Ekspozycję przygotowało Muzeum Historii Polski we współpracy z Instytutem Historii Litwy oraz ministerstwami spraw zagranicznych Polski i Litwy.
„Nie pamiętam, kiedy ostatni raz w ciągu kilku dni odbyły się spotkania przedstawicieli wszystkich najwyższych władz obu krajów” – mówi Nikżentaitis. Podkreśla, że „zmiany zachodzą nie tylko na poziomie politycznym, ale też społecznym”.
„Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów”
Historyk wskazuje, że na Litwie „zrobiono naprawdę dużo, by przezwyciężyć negatywny stereotyp Polski i Polaków, który sformułował się w okresie międzywojennym, i jest to zasługa nie tylko historyków, elit politycznych, ale też dziennikarzy”. Zwraca uwagę, że litewskie media już nie zajmują się Polską tylko w kontekście „niskich cen w Biedronce”, ale piszą także też o "polskich kurortach, zabytkach, zachęcając do ich odwiedzenia, o wspólnej historii i tradycjach”. „W przestrzeni publicznej mamy coraz więcej pozytywnej informacji o Polsce” – ocenia Nikżentaitis.
Na Litwie dzień Konstytucji 3 maja jest zaliczany do „dni upamiętnianych”, ale nie jest on wolny od pracy. Nie ma tu na razie tradycji obchodów tego święta, ona dopiero się rodzi. Od kilku lat okolicznościowe uroczystości są organizowane wspólnie ze stroną polską.
Jednym z głównych elementów tegorocznych obchodów w Wilnie będzie otwarcie na Placu Katedralnym 3 maja wystawy planszowej pt. „Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja”. Ekspozycję przygotowało Muzeum Historii Polski we współpracy z Instytutem Historii Litwy oraz ministerstwami spraw zagranicznych Polski i Litwy.
„Tą wystawą w formie popularnej chcemy pokazać okoliczności, w jakich powstawała i została uchwalona pierwsza tego typu ustawa zasadnicza w Europie, jej znaczenie dla kolejnych pokoleń” – mówi Nikżentaitis.
„Tą wystawą w formie popularnej chcemy pokazać okoliczności, w jakich powstawała i została uchwalona pierwsza tego typu ustawa zasadnicza w Europie, jej znaczenie dla kolejnych pokoleń” – mówi Nikżentaitis.
Nieprzypadkowo ekspozycja jest organizowana w otwartej przestrzeni w centralnym miejscu miasta. „Chcemy, by jak najwięcej ludzi zapoznało się z dokumentem ważnym nie tylko dla Polski, Litwy, ale też Europy i świata” – wskazuje dyrektor Instytutu Historii Litwy.
Wystawa „Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja” będzie też prezentowana w innych miastach Litwy, a także w Kijowie. W Warszawie zostanie otwarta 20 października, w 230. rocznicę uchwalenia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów - ważnego dla Litwy dokumentu, który wprowadzał m.in. proporcjonalny udział Litwinów i Polaków w strukturach zarządzania przyszłym unitarnym państwem.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ akl/
