Źródło: www.ipn.gov.pl
Zbrodnia w Jedwabnem w 1941 r. i pogrom kielecki w 1946 r. to główne tematy konferencji naukowej, w której udział weźmie wielu badaczy z różnych ośrodków naukowych. Głos zabiorą historycy z IPN, ŻIH, PAN i polskich uczelni, m.in. Andrzej Żbikowski, Marcin Zaremba, Mirosław Szumiło, Krzysztof Persak i Tomasz Domański.
Dwudniową konferencję - 6 i 7 lipca - organizuje IPN w Centrum Edukacyjnym im. Janusza Kurtyki "Przystanek Historia" w Warszawie.
"Problematyka szeroko rozumianych stosunków polsko-żydowskich w dobie nowożytnej i najnowszej budzi już od dawna niesłabnące zainteresowanie zarówno zawodowych historyków, jak i osób pasjonujących się przeszłością naszego kraju" - podał Instytut, podkreślając, że publikacjom na ten temat towarzyszą – często nacechowane silnymi emocjami – dyskusje, toczone nie tylko w uniwersyteckich aulach, ale także za pośrednictwem prasy, telewizji i internetu.
Dwa tragiczne wydarzenia: masowy mord na żydowskich mieszkańcach Jedwabnego w 1941 r. i pogrom kielecki w 1946 roku - jak podkreślił IPN - będą osnową, wokół której skoncentrują się tematy referatów i dyskusji panelowych.
W Kielcach upamiętniono ofiary pogromu ludności żydowskiej sprzed 75 lat
"Wybitni specjaliści przedstawią swe ustalenia i opinie na temat losów polskich Żydów w pierwszych miesiącach po ataku Niemiec na Związek Sowiecki i w pierwszych latach rządów komunistów w powojennej Polsce. Wystąpienia dotyczyć będą zarówno obecnego stanu badań, jak i perspektyw związanych z możliwością przeprowadzenia kwerend w niewykorzystywanych dotychczas źródłach" - dodał IPN, zachęcając do obejrzenia spotkania, które ma być transmitowane w internecie.
Wśród najciekawszych propozycji konferencji będzie dyskusja pt. "Jedwabne i inne pogromy na kresach północno-wschodnich", którą poprowadzi szef Biura Badań Historycznych IPN prof. Marek Wierzbicki. O zbrodniach sprzed 80 lat porozmawiają prof. Andrzej Żbikowski z Żydowskiego Instytutu Historycznego, były dyrektor Muzeum POLIN prof. Dariusz Stola z PAN, dr hab. inż. Witold Mędykowski, który pracuje w Archiwum Yad Vashem, dr Krzysztof Persak z PAN - współtwórca jednej z najważniejszych publikacji IPN dotyczącej problematyki polsko-żydowskiej "Wokół Jedwabnego" oraz Paweł Kornacki z IPN.
Dyskusję tę poprzedzą wystąpienia wielu prelegentów, którzy omówią badania dotyczące relacji polsko-żydowskich w latach 1939-47, a także zmianę, do jakiej doszło latem 1941 r., gdy okupację sowiecką zastąpiła na ziemiach polskich okupacja niemiecka. Omówione zostaną także pierwsze lata po wojnie.
Kolejnego dnia konferencji uwaga badaczy będzie koncentrować się wokół sprawy pogromu z 4 lipca 1946 r. w Kielcach. Spotkanie otworzy dyskusja "Relacje polsko-żydowskie w latach 1944-1956", w której udział wezmą prof. Marcin Zaremba z PAN i z Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Mirosław Szumiło z IPN i UMCS w Lublinie, a także dwójka badaczy z IPN dr Marcin Urynowicz i dr Martyna Grądzka-Rejak. Spotkanie to poprowadzi Aleksandra Namysło z IPN.
Historyk o pogromie w Kielcach w 1946 r.: dla jednych antysemityzm, dla innych prowokacja
Następnie tacy badacze z IPN jak np. dr Roman Gieroń, dr Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki, Mateusz Lisak czy pracujący na Uniwersytecie Gdańskim prof. Grzegorz Berendt przedstawią kontekst społeczno-polityczny zajść antyżydowskich tuż po wojnie w Polsce, a także późniejsze, do 1956 r., relacje polsko-żydowskie.
W tym roku - 10 lipca - minie 80 lat od zbrodni w Jedwabnem; w tym samym czasie do pogromów doszło również w innych miejscowościach Podlasia, które po agresji III Rzeszy na Związek Sowiecki były okupowane przez Niemców, zachęcających polską ludność do popełniania zbrodni na Żydach.
W Jedwabnem - co wynika z konkluzji śledztwa, które IPN prowadził w latach 2000-2003 - mordu co najmniej 340 Żydów dokonali Polacy, którzy działali z niemieckiej inspiracji. "Co do udziału polskich cywili w dokonaniu zbrodni, należy przyjąć, iż była to rola decydująca o zrealizowaniu zbrodniczego planu (...). Zasadne jest przypisanie Niemcom, w ocenie prawnokarnej, sprawstwa sensu largo tej zbrodni. Wykonawcami zbrodni, jako sprawcy sensu stricto, byli polscy mieszkańcy Jedwabnego i okolic - mężczyźni, w liczbie co najmniej około 40" - głosi konkluzja postępowania pionu śledczego IPN. (PAP)
nno/ dki/
