Koncerty, spektakle, warsztaty, spacery śladami dawnej obecności Żydów w Lublinie wypełnią program 2. Festiwalu Kultury Żydowskiej – Lubliner Festival, który odbędzie się w dniach 3–8 sierpnia w tym mieście.
Festiwal – w założeniu organizatorów – ma na celu podtrzymywanie pamięci o historii i kulturze Żydów w Polsce, kultywowanie języka jidysz, a także utrwalanie pozytywnych relacji polsko-żydowskich.
Głównym elementem festiwalu ma być muzyka. „Mamy dużo muzyki, nie byle jakiej, zaprosiliśmy wspaniałych artystów” - zapowiedziała dyrektor i pomysłodawczyni festiwalu Etel Szyc w środę na konferencji prasowej.
W koncercie „Sięgając do źródeł” wystąpi zespół MILO Ensamble złożony z artystów z różnych kontynentów, którym towarzyszyć będzie Wojciech Waglewski. Zespół gra na instrumentach akustycznych muzykę etno, czerpiąc z motywów z wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego, polskiej muzyki ludowej, zachodniej Afryki, Tybetu i jazzu. Specjalnie na lubelski festiwal zespół przygotował program zawierający pieśni inspirowane muzyką Żydów sefardyjskich w aranżacjach jazzowych – zapowiedział w materiałach promocyjnych festiwalu lider grupy Milo Kurtis.
Pochodzący z Tel Awiwu, znany w Izraelu zespół Boom Pam, zaprezentuje muzykę sięgającą do tradycji żydowskiej klezmerki połączoną z nowoczesnymi brzmieniami rockowymi. „Na pewno trafi w gusta młodej publiczności” – zapewniła Szyc.
W finałowym koncercie festiwalu Kayah & Transoriental Orchestra wykona piosenki inspirowane tradycyjną muzyką oraz pieśniami żydowskimi z różnych regionów Europy oraz Bliskiego Wschodu w nowoczesnych koncertowych aranżacjach. Kayah śpiewa w siedmiu językach: po hebrajsku, arabsku, holendersku, macedońsku, angielsku oraz w jidysz i ladino.
Trio Symcha, kantora z Lublina Symchy Kellera, zaprezentuje tradycyjne pieśni religijne w języku jidysz i hebrajskim, przeplatane opowieściami o znanych rabinach i cadykach oraz historiami związanymi z Torą. Z recitalem złożonym z piosenek żydowskich wystąpią siostry Zofia i Czesława Rajfer, zaśpiewają m.in. klasyczne utwory, jak „Baj mir bistu szejn”, „Mein yiddishe mame”, czy „Lechaim”.
Teatr Żydowski w Warszawie pokaże program muzyczno-kabaretowy „Moniek Przepiórko i inni” złożony z przedwojennych żydowskich anegdot, monologów i piosenek oraz spektakl dla dzieci „Ostatni syn”, będący lekcją otwartości i zarazem przestrogą przed podziałami i agresją.
Przewidziano warsztaty kuchni żydowskiej dla dzieci i dorosłych, tańca żydowskiego, klezmerskie oraz plastyczne.
Grupa Bene i Alona Szostak zaprezentują przygotowany specjalnie na lubelski festiwal koncert „Marzenie Abramka” oparty na wierszach i życiu 14-letniego chłopca z łódzkiego getta Abramka Koplowicza, który został zamordowany w Auschwitz-Birkenau.
Przewidziano spotkanie z naczelnym rabinem Polski Michaelem Schudrichem, zwiedzanie z przewodnikiem starego cmentarza żydowskiego, muzeum na Majdanku, przejażdżkę melexem po terenach nieistniejącej dzielnicy żydowskiej.
Na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku odbędzie się ceremonia upamiętnienia zamordowanych tam ofiar, z udziałem kantora Israela Nachmana.
Przed II wojną światową społeczność żydowska w Lublinie liczyła około 43 tys. osób i stanowiła jedną trzecią mieszkańców miasta. Dzielnica żydowska rozciągała się wokół lubelskiego zamku. W czasie wojny hitlerowcy utworzyli tu getto, jego mieszkańców w 1942 r. wywieziono głównie do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu, gdzie zostali zamordowani. Dzielnicę żydowską hitlerowcy wyburzyli. Nigdy potem jej nie odbudowano.
Żydzi osiedlali się w Lublinie już w XIV w. Od końca XVI w. w mieście działała uczelnia talmudyczna i zbierał się żydowski Sejm Czterech Ziem. W 1930 r. przywódca religijny, uczony, działacz polityczny, poseł na sejm II Rzeczypospolitej rabin Meir Szapiro (1887-1933) założył tu wyższą szkołę rabinacką – Jeszywas Chachmej Lublin. Była to szkoła elitarna, językiem wykładowym był hebrajski. W 1933 r. studiowało tu blisko 200 osób z Polski i z innych krajów. Działała do wybuchu II wojny światowej. Do dziś zachował się jej budynek, w którym obecnie mieści się m.in. synagoga. (PAP)
Autor: Zbigniew Kopeć
kop/ aszw/
