Ocalałe dzieci w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. 01.1945. Fot. PAP/Reprodukcja
Lekcję przybliżającą losy dzieci w niemieckim obozie udostępniło w internecie Muzeum Auschwitz. Jej autorka Helena Kubica wskazała, że przez prawie pięć lat istnienia Auschwitz Niemcy deportowali do niego ok. 232 tys. dzieci i młodocianych.
„Dzieci zawsze są najbardziej tragicznymi ofiarami konfliktów zbrojnych. (...) Ginęły zarówno w wyniku bezpośrednich działań wojennych, jak i w masowych egzekucjach, podczas dokonywanych przesiedleń czy pacyfikacji, w więzieniach i różnego rodzaju obozach stworzonych przez niemieckiego okupanta, które stanowiły najdogodniejsze miejsce eksterminacji. Wśród tych ostatnich szczególną rolę odegrał obóz Auschwitz, będący zarówno obozem koncentracyjnym, jak również ośrodkiem masowej zagłady” – można przeczytać we wstępie do lekcji.
Helena Kubica, historyk z Muzeum Auschwitz, wskazała, że do obozu Niemcy deportowali dzieci i młodocianych z różnych powodów.
„Dzieci zawsze są najbardziej tragicznymi ofiarami konfliktów zbrojnych. (...) Ginęły zarówno w wyniku bezpośrednich działań wojennych, jak i w masowych egzekucjach, podczas dokonywanych przesiedleń czy pacyfikacji, w więzieniach i różnego rodzaju obozach stworzonych przez niemieckiego okupanta, które stanowiły najdogodniejsze miejsce eksterminacji. Wśród tych ostatnich szczególną rolę odegrał obóz Auschwitz, będący zarówno obozem koncentracyjnym, jak również ośrodkiem masowej zagłady” – można przeczytać we wstępie do lekcji.
„Dzieci żydowskie – w ramach akcji całkowitej zagłady ludności żydowskiej; romskie – w ramach izolacji i zagłady ludności romskiej; polskie – w ramach represji wobec polskiej młodzieży, za współpracę lub udział w ruchu oporu, w związku z deportacją do obozu całych rodzin z wysiedlanej Zamojszczyzny i z powstańczej Warszawy, za +przestępstwa+ przeciwko gospodarce wojennej Trzeciej Rzeszy, do których zaliczano ucieczki z przymusowych robót czy szmugiel żywności” – wskazała.
Los dzieci głównym motywem 76. rocznicy wyzwolenia Auschwitz
Wśród deportowanych były dzieci białoruskie, rosyjskie i ukraińskie w odwecie za działalność oddziałów partyzanckich na tamtych terenach, za ucieczki z robót przymusowych lub inne „przestępstwa” gospodarcze.
„Kilkaset dzieci obojga płci zarejestrowano jako więźniów, które urodziły kobiety różnej narodowości będące w ciąży w chwili przybycia do obozu” – pisze Helena Kubica.
Paweł Sawicki z biura prasowego muzeum podał, że lekcja jest podzielona na kilkanaście rozdziałów, w których autorka opisała los kolejnych grup dzieci deportowanych i osadzanych w obozie. Oprócz tego przeczytać można o życiu i pracy więźniów – dzieci w obozie, dzieciach – ofiarach zbrodniczych eksperymentów medycznych, ewakuacji obozu oraz najmłodszych wyzwolonych w Auschwitz.
W pierwszych latach istnienia obozu Auschwitz liczba dzieci zarejestrowanych jako więźniowie była niewielka, stopniowo jednak wzrastała, osiągając najwyższy stan w drugiej połowie 1944 r.
Wśród co najmniej 1,3 mln osób deportowanych do niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz w okresie prawie pięcioletniego jego funkcjonowania znajdowało się ok. 232 tys. dzieci do piętnastego roku życia oraz młodzież w wieku poniżej 18 lat. Liczba ta obejmuje ok. 216 tys. dzieci i młodocianych pochodzenia żydowskiego, 11 tys. romskiego, co najmniej 3 tys. polskiego, a także ponad tysiąc dzieci narodowości białoruskiej, rosyjskiej, ukraińskiej i innych.
W pierwszych latach istnienia obozu Auschwitz liczba dzieci zarejestrowanych jako więźniowie była niewielka, stopniowo jednak wzrastała, osiągając najwyższy stan w drugiej połowie 1944 r.
„Spośród setek tysięcy dzieci deportowanych do Auschwitz niewielu dane było przeżyć, a jedynie kilkaset doczekało do wyzwolenia. Ci, którzy przeżyli, wynieśli stamtąd na całe życie straszliwy bagaż: zrujnowane zdrowie, utratę zdolności do nauki, pracy czy nawet zwykłego życia, a ponadto obraz bestialstwa i okrucieństwa, głodu, śmierci i dymiących krematoriów, który prześladował ich i nadal prześladuje w snach. Nawet, gdy pamięć nie zachowała wspomnień, obóz ciąży na całym ich życiu. Nierzadko pozbawieni tożsamości, rodziny, zdrowia, tak fizycznego, jak i psychicznego, spokoju, +zawiśli w próżni daremnie poszukujący swego miejsca na ziemi+” – napisała Helena Kubica w podsumowaniu lekcji.
Lekcja „Dzieci w KL Auschwitz” jest dostępna w wersji polskiej: http://lekcja.auschwitz.org/dzieci_PL/ i angielskiej: http://lekcja.auschwitz.org/dzieci_EN/.
Spośród setek tysięcy dzieci deportowanych do Auschwitz niewielu dane było przeżyć, a jedynie kilkaset doczekało do wyzwolenia. Ci, którzy przeżyli, wynieśli stamtąd na całe życie straszliwy bagaż: zrujnowane zdrowie, utratę zdolności do nauki, pracy czy nawet zwykłego życia, a ponadto obraz bestialstwa i okrucieństwa, głodu, śmierci i dymiących krematoriów, który prześladował ich i nadal prześladuje w snach – wskazuje Helena Kubica.
Helena Kubica jest absolwentką historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W dziale naukowym muzeum (obecnie Centrum Badań – PAP) pracowała w latach 1977-2018. Wśród podejmowanych przez nią tematów badawczych są przede wszystkim losy i historia dzieci w niemieckim obozie Auschwitz, pseudomedyczne eksperymenty Josefa Mengele, a także wysiedlenia ludności polskiej z Warszawy i Zamojszczyzny.
„Odebrane dzieciństwo. Dzieci wyzwolone w Auschwitz”
Lekcję przygotowało należące do muzeum Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Prowadzi ono wszystkie działania edukacyjne, jak studia, seminaria, konferencje, pobyty studyjne, wykłady, warsztaty i prezentacje multimedialne.
Muzeum Auschwitz jest pionierem e-learningu w instytucjach tego typu w Polsce. Pierwszą lekcje, przybliżającą historię obozu, opublikowało w 2012 r.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Do obozu deportowali też ok. 150 tys. Polaków, z których blisko połowa nie przeżyła. W Auschwitz ginęli też Romowie, jeńcy sowieccy i osoby innej narodowości. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ joz/
