Poznań, 02.04.2021. Wierni podczas liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek w Bazylice Archikatedralnej św. Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu. Fot. PAP/J. Kaczmarczyk
W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje mszy św. Celebrowana jest Liturgia Męki Pańskiej, w czasie której odczytuje się opis męki Pańskiej według Ewangelii św. Jana i trwa adoracja krzyża. W tym roku, w modlitwie powszechnej, Kościół będzie modlił się za naród Ukraiński.
Wielki Piątek w Kościele katolickim jest upamiętnieniem męki Pańskiej. Zgodnie z tradycją ołtarz w świątyniach jest obnażony: bez krzyża, świeczników i obrusów.
Liturgię Męki Pańskiej sprawuje się według schematu podanego w mszale rzymskim. Nabożeństwo rozpoczyna się liturgią Słowa, w której naczelne miejsce zajmuje opis męki Pańskiej według Ewangelii św. Jana. Akcentuje się bardziej chwałę odkupienia przez krzyż, niż poniżenia przez mękę. Następnie odbywa się adoracja krzyża: przez pocałunek, uklęknięcie lub skłon.
Jedną z ważnych części Liturgii Męki Pańskiej jest rozbudowana modlitwa powszechna. Jej forma i tekst są znane od V wieku i w zasadzie niezmieniane. Mszał rzymski podaje dziesięć intencji. Pierwsza jest za cały Kościół, o pokój, jedność i trwanie w wierze. W drugiej wspólnota modli się za papieża, w trzeciej – za wszystkie stany Kościoła. Następnie za katechumenów. Piąta intencja jest za wszystkich wierzących w Chrystusa i o jedność chrześcijan, o jej przywrócenie i zachowanie. W kolejnych Kościół modli się za żydów, niewierzących w Chrystusa, niewierzących w Boga, rządzących państwami, chorych i cierpiących.
W tym roku, w związku z agresją Rosji na Ukrainę, Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów 25 marca br. wystosowała Notę dotyczącą możliwości dodania specjalnej intencji "o dar pokoju dla Ukrainy, aby zakończyła się ta +odrażająca wojna+". W związku z tym, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP opracowała wezwanie (tekst i zapis nutowy), dotyczące modlitwy o pokój na Ukrainie.
"Módlmy się za naród ukraiński, doświadczający rosyjskiej napaści wojennej, za uchodźców i ofiary śmiercionośnych ataków, niech nasz Bóg i Pan powstrzyma przemoc, gwałt i zniszczenie, aby zapanował upragniony pokój" – brzmi wezwanie opublikowane przez KEP.
Wezwanie należy zamieścić po wezwaniu w "modlitwie powszechnej" za rządzących państwami, a przed wezwaniem za strapionych i cierpiących.
Po zakończeniu Liturgii Męki Pańskiej Najświętszy Sakrament przenoszony jest w procesji do grobu Pańskiego, gdzie przez całą Wielką Sobotę adorowany jest przez wiernych.
Tego dnia w niektórych parafiach poza Liturgią Męki Pańskiej celebrowane jest także nabożeństwo drogi krzyżowej. W związku z trwającą wojną na Ukrainie wierni będą modlić się o pokój dla tego kraju. Zgodnie z tradycją, w archidiecezji warszawskiej w piątek o godz. 20.00 rozpocznie się Centralna Droga Krzyżowa, w której obok kard. Kazimierza Nycza weźmie w udziała także abp. Eugeniusz Popowicz, grekokatolicki metropolita przemysko-warszawski. Przy każdej stacji drogi krzyżowej jedna osoba z Ukrainy dołączy do grupy niosącej krzyż. Podczas nabożeństwa śpiewane będą pieśni po polsku i po ukraińsku.
Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego w Wielki Piątek obowiązuje nie tylko wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, ale post ścisły, czyli trzy posiłki, przy czym tylko jeden do syta, a dwa – lekkie.
"Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły 14. rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia 60. roku życia. Duszpasterze oraz rodzice winni zatroszczyć się o to, ażeby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie związani jeszcze prawem postu i wstrzemięźliwości, byli wprowadzeni w autentyczny duch pokuty" – czytamy w Kodeksie prawa kanonicznego.
Z obowiązku tego są zwolnieni chorzy. Kościół jednocześnie zachęca do przedłużenia postu i wstrzemięźliwości aż do rozpoczęcia liturgii Wigilii Paschalnej.
Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odbyły się w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, aby adorować drzewo krzyża.
Pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża.
Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach lokalnych. Obejmował lekturę Pisma Świętego, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną poprzedniego dnia. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie. W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu pańskiego.
W XIX w. na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru. W Wielki Piątek na świecie odbywa doroczna zbiórka ofiar na Boży Grób w Jerozolimie.
W Wielki Piątek rozpoczyna się także nowenna do miłosierdzia Bożego, którą przekazała św. s. Faustyna Kowalska.
Wielkopiątkowej liturgii w archikatedrze warszawskiej o godz. 17.00 będzie przewodniczył i wygłosi homilię biskup pomocniczy Rafał Markowski.
W diecezji warszawsko-praskiej w Liturgii Męki Pańskiej o godz. 18.00 będzie przewodniczył bp Romuald Kamiński - w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kałuszynie, zaś bp Jacek Grzybowski o godz. 18.00 w konkatedrze Matki Bożej Zwycięskiej na stołecznym Kamionku. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mir/
