Ankona po zdobyciu przez żołnierzy 2 Korpusu Polskiego. 1944 r. Fot. NAC
Weterani Armii Andersa, którzy w 1944 r. walcząc z Niemcami wyzwalali miasta włoskiej Marchii nad Adriatykiem, wyruszyli w niedzielę do Włoch na obchody 78-lecia wyzwolenia Ankony oraz 225. rocznicy powstania Mazurka Dąbrowskiego. Bitwa o Ankonę w pamięci 2. Korpusu Polskiego zajmuje szczególne miejsce – mówi PAP szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk.
Uroczystości, które zorganizował weteranom Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych odbędą się w Loreto, Ankonie oraz Reggio Emilia. W patriotycznej pielgrzymce do Włoch blisko 100-letnim żołnierzom gen. Andersa towarzyszy delegacja państwowa, kombatanci innych formacji wojskowych, Sybiracy, działacze opozycji antykomunistycznej.
Główne obchody z udziałem oficjalnych delegacji polskiej i włoskiej odbędą się w niedzielę na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto, gdzie spoczywa ponad tysiąc podkomendnych gen. Władysława Andersa, poległych w operacji ankońskiej.
"W tym roku przypada 225. rocznica napisania w Reggio Emilia Mazurka Dąbrowskiego, ale także 95. rocznica ustanowienia pieśni hymnem Rzeczpospolitej Polskiej. W Reggio Emilia wspólnie z asystą Wojska Polskiego, z orkiestrą wojskową, która wykona pierwszy zapis nutowy Mazurka Dąbrowskiego, będziemy wspólnie w atmosferze polsko-włoskiej przyjaźni celebrować to wydarzenie, które miało miejsce w 1797 roku" - przekazał Kasprzyk.
"Tam, wspólnie z żołnierzami 2. Korpusu Polskiego, oddamy hołd ich poległym kolegom. Nazajutrz, 18 lipca, w Ankonie przy Bramie Świętego Stefana, przez którą weszły w roku 1944 polskie oddziały, wspólnie z przedstawicielami władz Ankony, Polonii, ale również mieszkańcami Ankony, którzy wyrażają cały czas ogromną wdzięczność w stosunku do Polaków, będziemy upamiętniać tych, którzy w 1944 roku nieśli Europie, w tym Italii, wolność" - powiedział PAP Kasprzyk.
21 lipca 1943 r. utworzony został 2. Korpus Polski gen. Władysława Andersa
Dodał, że w Ankonie odsłonięta zostanie także tablica-pomnik poświęcona żołnierzom Pułku Ułanów Karpackich, czyli pułku, który jako pierwszy wkroczył do Ankony.
"To inicjatywa, która od wielu lat czekała na swoją realizację. Niestety, chociażby okres ostatnich dwóch lat i pandemia uniemożliwiały odsłonięcie tej tablicy. W tym roku z udziałem m.in. żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, ale i rodzin dowódców Pułku Ułanów Karpackich, zostanie odsłonięta tablica-pomnik dedykowana Ułanom Karpackim" - wyjaśnił szef UdSKiOR.
Pobyt we Włoszech będzie także okazją do oddania hołdu w Reggio Emilia tym żołnierzom Legionów Polskich z końca XVIII wieku, którzy jako pierwsi szli z ziemi włoskiej do Polski.
"W tym roku przypada 225. rocznica napisania w Reggio Emilia Mazurka Dąbrowskiego, ale także 95. rocznica ustanowienia pieśni hymnem Rzeczpospolitej Polskiej. W Reggio Emilia wspólnie z asystą Wojska Polskiego, z orkiestrą wojskową, która wykona pierwszy zapis nutowy Mazurka Dąbrowskiego, będziemy wspólnie w atmosferze polsko-włoskiej przyjaźni celebrować to wydarzenie, które miało miejsce w 1797 roku" - przekazał Kasprzyk.
Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818)
Wskazał, że uroczystość będzie miała też "wymiar symboliczny, ponieważ żołnierze 2. Korpusu Polskiego mieli świadomość, że są tym następnym pokoleniem idącym z ziemi włoskiej do Polski i bijącym się o to samo, o co walczyli legioniści Jana Henryka Dąbrowskiego o niepodległość własną i o niepodległość innych krajów ciemiężonych przez najeźdźców".
Szef UdSKiOR, pytany o to, dlaczego bitwa o Ankonę była tak ważna, powiedział: "Po przełamaniu Linii Gustawa, po operacji, w której oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły Monte Cassino i tym samym otworzyły drogę aliantom na Rzym, zostały one skierowane na wschodnie wybrzeże Półwyspu Apenińskiego, aby kontynuować walkę w ramach operacji alianckiej, w walkę mającą na celu wyswobodzenie Italii spod okupacji niemieckiej. I tak oddziały wojskowe 2. Korpusu Polskiego dotarły latem 1944 roku w okolice Ankony i tutaj zgodnie z ustaleniami, jakie zapadły na szczeblu dowództwa armii sprzymierzonej brytyjsko-amerykańskiej, ustalono, że Ankonę - bardzo ważny port wojskowy, niezwykle istotny z punktu widzenia kontynuowania operacji na Półwyspie Apenińskim - zdobędzie samodzielnie 2. Korpus Polski".
Przypomniał, że generał Władysław Anders, podobnie jak w przypadku Monte Cassino, "podjął się tego zadania i od końca czerwca przygotowywana była operacja zdobycia Ankony, trwająca w sumie blisko dwa tygodnie, okupiona ogromnymi stratami, ale operacja zwycięska, operacja skuteczna". "Dzięki zdobyciu Ankony, dzięki poświęceniu polskich żołnierzy możliwe było utrzymanie i kontrola tego bardzo ważnego portu, niezbędnego do tego, aby kontynuować operację antyniemiecką na Półwyspie Apenińskim" - podkreślił Kasprzyk.
Zaznaczył, że "bitwa o Ankonę w pamięci 2. Korpusu Polskiego, w pamięci tradycji oręża polskiego zajmuje obok Monte Cassino, obok zdobytej w 1945 roku Bolonii, szczególne miejsce". "To kolejne z miejsc na szlaku odysei żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, naznaczone krwią polskiego żołnierza, ale też miejsc, z których jesteśmy niezwykle dumni" - zaznaczył.
Szef UdSKiOR podkreślił, że żołnierze gen. Andersa "dali narodowi polskiemu punkt odniesienia i wiarę w to, że można dokonywać rzeczy niemożliwych". "Zwycięstwo nie przyszło w 1945 roku, przyszło po półwieczu, ale do tego zwycięstwa w roku 89 i 90. przyczynili się również żołnierze 2. Korpusu generała Andersa" - wskazał.
Szef UdSKiOR powiedział, że operacja ankońska przeszła do historii, jako "jeden z najważniejszych momentów w walce Polaków w czasie II wojny światowej, w walce o wolność Polski i o wolność Europy".
Mówiąc o tym, jak żołnierze gen. Andersa traktowali zwycięstwa odniesione na Półwyspie Apenińskim przyznał, że "większość +andersiaków+ traktowało te zwycięstwa po latach z ogromną goryczą". "Wielu z nich nie powróciło do Polski. Ci, którzy powrócili, poddawani byli w okresie PRL-u ogromnym represjom, więc smak zwycięstwa, mieszał się z goryczą w zasadzie porażki" - przyznał minister Kasprzyk.
Władysław Anders (1892-1970)
Podkreślił jednocześnie, że żołnierze gen. Andersa "dali narodowi polskiemu punkt odniesienia i wiarę w to, że można dokonywać rzeczy niemożliwych". "Zwycięstwo nie przyszło w 1945 roku, przyszło po półwieczu, ale do tego zwycięstwa w roku 89 i 90. przyczynili się również żołnierze 2. Korpusu generała Andersa" - wskazał.
W latach 1944-1945 2. Korpus Polski walczył na froncie włoskim przez 367 dni. Zginęło ok. 2,2 tys. polskich żołnierzy, a ponad 8,3 tys. zostało rannych.
Między 16 a 19 lipca 1797 r., podczas pobytu polskich legionistów w Reggio Emilia (w ówczesnej Republice Cisalpińskiej), poeta Józef Wybicki napisał "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech", którą na cześć gen. Dąbrowskiego nazwano "Mazurkiem Dąbrowskiego". Powszechnie rozpowszechniony pogląd mówi, że "Pieśń Legionów Polskich" powstała do melodii ludowego mazurka. Najczęściej podaje się, że po raz pierwszy publicznie pieśń odśpiewano 20 lipca 1797 r. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ pat/
