Wystawę poświęconą historii Zakładów Wyrobów Metalowych SHL otwarto w sobotę w Kielcach. Wśród eksponatów znalazła się legenda polskiej motoryzacji motocykl SHL M-11 oraz jeden z najsłynniejszych produktów zakładu – pralka „Frania”.
Wystawę otwarto w budynku Centrum Kształcenia Zawodowego CK Technik w Kielcach. Prezes Stowarzyszenia "SHL, Historia i Fakty" Ryszard Harasimowicz, zaznaczył, że wystawę dokumentuje historię Zakładu SHL i jego produktów.
"Jest tutaj czternaście motocykli. Najciekawszym modelem prezentowanym na wystawie jest SHL M-11. Był najpopularniejszy modelem, najdłużej produkowanym i okazał się hitem eksportowym. Na licencji powstawał w Indiach. Mamy też SHL Gazelę - to był model o zupełnie nowej stylistyce. Produkowano go przez trzy lata i był ostatnim motocyklem ze znakiem SHL. Mamy też inne polskie jednoślady, m.in. WSK, Romet i Komarka, przekazane przez członków stowarzyszenia" – powiedział PAP Harasimowicz.
Wystawę motocykli uzupełnia ekspozycja planszowa, dokumentująca historię Zakładów Wyrobów Metalowych SHL i jego produktów. Wśród eksponatów nie zabrakło pralki "Frani" jednego z najbardziej znanych i popularnych urządzeń gospodarstwa domowego, kojarzącego się z latami PRL.
"Długo szukaliśmy miejsca, gdzie będzie można zaprezentować nasze zbiory, dzięki uprzejmości dyrekcji CKZ udało się to zrobić w ich ośrodku. To dobre miejsce, ponieważ ekspozycja jest dostępna dla młodzieży i osób, które kształcą się w kierunkach motoryzacyjnych, na pewno wzbudzi ich ciekawość. Ekspozycja będzie zmieniana co dwa, trzy miesiące, żebyśmy mogli pokazać więcej przedmiotów produkowanych pod szyldem SHL" – dodał Harasimowicz.
W 1899 r. Ludwik Starke powołał Towarzystwo Akcyjne Suchedniowskiej Fabryki Odlewów. W początkach XX w. odlewnia żeliwa i zakłady mechaniczne w Suchedniowie zatrudniały ok. 500 robotników. Produkowano tam garnki emaliowane, rury żeliwne, odlewy sanitarne, budowlane. W 1919 r. syn Ludwika Starkego - Stanisław w imieniu Towarzystwa wystąpił o pozwolenie na prowadzenie odlewni żelaza "Ludwików" w Kielcach.
W latach trzydziestych XX w. nastąpił szybki rozwój Huty "Ludwików". Kielce stały się częścią Centralnego Okręgu Przemysłowego, a produkcja była nastawiona także na wyroby przeznaczone dla Wojska Polskiego m.in. hełmy i szable.
W 1937 roku Otmar Kwieciński, ówczesny dyrektor kieleckiej Huty Ludwików S.A. przekonał zarząd, do produkcji motocykli. Pierwsze prototypy modelu SHL 98 z silnikiem licencyjnym Villiersa o pojemności 98ccm i mocy 3KM, gotowe były z końcem 1937 roku. Seryjną produkcję rozpoczęto w roku następnym. Do wybuchu drugiej wojny światowej wyprodukowano blisko 2 tys. motocykli.
Rozwój "Ludwikowa" został zahamowany przez wojnę. Zakład stał się całkowicie zależnym elementem wojennej gospodarki III Rzeszy. Produkcje zaprzestano jesienią 1944 r. w wyniku niemieckiego rabunku wyposażenia i surowców oraz zajęciem zniszczonych i pustych hal produkcyjnych 15 stycznia 1945 r., przez wkraczającą do Kielc Armię Czerwoną.
Zakład rozpoczął powojenną działalność od uporania się ze zniszczeniami, brakiem materiałów i urządzeń, które były spowodowane okupacją niemiecką. W 1957 roku z taśmy zjechał motocykl SHL M-06 U. Konstrukcję opracowano w Zakładzie Doświadczalnym WFM i była udoskonaloną wersją M-06. Zastosowano w niej silnik 150 ccm. Do 1959 roku wykonano ponad 10 tys. egzemplarzy. Zastąpił ją model M-06 T, wyposażony w większy reflektor i tylną lampę ze światłem hamulcowym. Produkcję tego modelu zakończono w 1961 roku. Fabrykę opuściło 27 tys. 370 sztuk.
Kultowy stał się model M-11, przygotowany przez Biuro Konstrukcyjne KZWM. Był pierwszym polskim motocyklem klasy 175. Z biegiem czasu stał się legendą polskiej motoryzacji. Do połowy 1967 roku wyprodukowano ponad 185 tys. sztuk z silnikiem opracowanym w WFM. Od lipca 1967 roku zastąpiono go silnikiem zaprojektowanym przez Wiesława Wiatraka w Zakładach Metalowych w Nowej Dębie. SHL-ek z tym silnikiem, oznaczonych symbolem M-11 W wykonano 26 tys. 370. Konstrukcja była na tyle udana, że licencję sprzedano do Indii, a motocykle pod zmienioną nazwą produkowano tam do 2005 roku.
Jednym z najważniejszych wyrobów SHL stała się również pralka elektryczna, szczególnie jej model nazwany "Frania", którego wyprodukowano około 6 mln egzemplarzy.
Po 1989 r. w przedsiębiorstwie przeprowadzono działania restrukturyzacyjne, dzięki którym miało ono odzyskać stabilność ekonomiczną. W 1995 r. zakład został sprywatyzowany. Obecnie pod nazwą ZWM "SHL" S.A. należy do kapitału włoskiego. (PAP)
Autor: Wiktor Dziarmaga
wdz/ pat/
