„Księgę życia” ze wskazówkami jak należy postępować z chorymi i umierającymi, a także pergaminowy zwój z cytatami z Tory oraz hebrajskie książki z bibliotecznymi pieczątkami odkryli pracownicy remontujący kamienicę w centrum Brzeska (Małopolskie), gdzie dawniej było getto.
O znalezisku poinformowali twórcy programu „History Hiking”, którzy na swoim kanale na YouTube zamieścili nagranie opisujące odkrycie. Zbiór stanie się częścią wystawy stałej w Muzeum Regionalnym w Brzesku. Otwarcie ekspozycji planowane jest na 26 stycznia.
Księgozbiór sprzed 80 lat ukryli na strychu kamienicy najprawdopodobniej Żydzi, spodziewający się likwidacji getta. „Być może mieszkańcy zostawili kamienicę, a wcześniej ukryli fragmenty pism dla nich świętych, aby nikt później ich nie uszkodził, aby nie doszło do profanacji” – mówi w nagraniu Maciej Regewicz, prowadzący „History Hiking”.
Remontowana kamienica stoi przy ul. Chopina 8 w centrum Brzeska, na granicy dawnego getta. Przez kilkadziesiąt lat budynek był opuszczony. Cennego dla historyków odkrycia ekipa remontowa dokonała we wrześniu ubiegłego roku. „Depozyt pokazuje jak wyglądało życie społeczności żydowskiej w Brzesku. Księgozbiór pokazuje nam nie tyle co kulturę żydowską, co pewne informacje o poprzednich mieszkańcach kamienicy” – powiedział Regewicz.
Wśród znalezisk są m.in. „Księga życia” zawierająca wskazówki jak należy postępować z chorymi i umierającymi oraz hebrajskie książki z pieczątkami brzeskich i krakowskich bibliotek. Na okładkach niektórych publikacji zapisane są nazwiska żydowskich rodzin mieszkających w Brzesku. Historycy zwrócili uwagę na pergaminowy zwój z fragmentami Tory.
Odkryte teksty przeanalizował ceniony brytyjski antropolog, mieszkający w Krakowie, prof. Jonathan Webber - były wykładowca Oxfordu i przewodniczący UNESCO ds. Studiów Żydowskich i Międzywyznaniowych. Prof. Webber potwierdził, że pergamin zawiera fragmenty Tory i jest wkładem do mezuzy, którą Żydzi tradycyjnie zawieszają na zewnętrznej prawej framudze drzwi. Ślad po mezuzie jest widoczny na framudze kamienicy przy ul. Chopina.
„Teraz mamy nie tylko ten ślad, lecz również klaf (zwitek pergaminu z cytatem z Księgi Powtórzonego Prawa-red.), czyli wkład do mezuzy, która znajdowała się w tym domu” - powiedziała Anna Brzyska ze Stowarzyszenia Pamięć i Dialog. Wspólna Historia, które opiekuje się m.in. żydowskim cmentarzem w Brzesku.
Getto w Brzesku Niemcy zaczęli tworzyć wiosną 1941 r. Stłoczono tu 6-7 tys. Żydów. Likwidacja getta nastąpiła w połowie września 1942 - Żydów przetransportowano do obozów w Bełżcu, Majdanku i Oświęcimiu.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/
