Józef Czechowicz, portret autorstwa Romana Kramsztyka (1931). Źródło: Wikimedia Commons
Dorobek Józefa Czechowicza obejmuje nie tylko literaturę; fascynowały go też nowe media. Gdyby żył, to z pewnością spacerowałby po Lublinie z telefonem komórkowym i robił wszędzie zdjęcia - powiedział PAP kierownik Muzeum Literackiego im. Józefa Czechowicza w Lublinie prof. Aleksander Wójtowicz. Poeta urodził się 15 marca 1903 r.
Kierownik muzeum zwrócił uwagę, że Józef Czechowicz jest postacią bardzo ważną dla Lublina i jego mieszkańców. Jego zdaniem wprowadził lubelską poezję do epoki nowoczesnej. „Pokazał, jak w XX wieku można pisać inspirując się bieżącymi wydarzeniami w Europie i w Polsce, a jednocześnie nie tracić z pola widzenia prowincjonalnej atmosfery Lubelszczyzny i Lublina. Jego twórczość była z jednej strony pełna katastroficznych przeczuć, a z drugiej nasycona sielankowymi wizjami” – zauważył prof. Wójtowicz.
Wyjaśnił, że teksty Czechowicza poświęcone Lublinowi charakteryzują się pewnym idiomem poetyckim, oryginalną dykcją, melodyjnością. „Przez co jego twórczość bardzo dobrze broni się przed upływem czasu, co wynika z faktu, że jest to język artystyczny, bardzo oszczędny, mocno zdyscyplinowany, który nie zmierza w stronę łatwych rymów i powielania klisz poetyckich” – dodał.
Wskazał jednocześnie, że Czechowicz stał się patronem życia kulturalnego w Lublinie. Był mocno zainteresowany tym, co dzieje się w mieście. „Lublin również fotografował, opisywał jako dziennikarz. Gdyby żył w dzisiejszych czasach, to z pewnością spacerowałby po Lublinie z telefonem komórkowym i robił wszędzie zdjęcia. Myślę, że podobałyby mu się współczesne media społecznościowe” – ocenił Wójtowicz.
Przypomniał, że jego dorobek obejmuje nie tylko literaturę, ale Czechowicza fascynowały też nowe media; pisał słuchowiska radiowe, scenariusze filmowe, sztuki teatralne, a także teksty o ówczesnej kulturze popularnej. „Życie miał krótkie, ale intensywne. Jego życiorys jest dobrym materiałem na film - począwszy od trudnego dzieciństwa, bo pochodził z ubogiej rodziny, ale szybko prześcignął lepiej sytuowanych kolegów ze względu na talent poetycki” – wskazał.
Czechowicz walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po powrocie z frontu pracował w szkole na kresach Rzeczypospolitej. W Lublinie dostał pracę w szkole specjalnej, był redaktorem, bibliofilem, twórcą lubelskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Po przeprowadzce do Warszawy pracował w redakcji Polskiego Radia.
„Do tego bardzo przeżył skandal obyczajowy wokół siebie związany z jego orientacją homoseksualną, przez co popadł w mocną depresję. I na koniec tragiczna śmierć po powrocie do Lublina w pierwszych dniach wojny. Według wspomnień jego znajomych zginął w bombardowaniu po wyjściu od fryzjera. Dodajmy, że w jednym z wierszy przewiduje, że zostanie trafiony przez bombę, co jeszcze bardziej podkreśla akcent katastroficzny jego twórczości” – zauważył Aleksander Wójtowicz.
Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza jako oddział Muzeum Narodowego w Lublinie opiekuje się jego spuścizną literacką i materialną. W związku z 120. urodzinami poety planowana jest prezentację rękopisów najwybitniejszego lubelskiego poety. „Część z nich prezentujemy bardzo rzadko, a część będzie pokazana po raz pierwszy. Zobaczymy m.in. oryginalny rękopis +Poematu o mieście Lublinie+, który prezentujemy zazwyczaj raz w roku przez jeden dzień” – wyjaśnił kierownik muzeum.
Dodał, że na ekspozycji znajdą się także napisane przez Czechowicza fraszki, listy zdobione jego szkicami, własnoręcznie wykonana i narysowana kartka pocztowa, czy maszynopisy. „Mówiąc inaczej pokażemy swoiste laboratorium Józefa Czechowicza, które mam nadzieję da nam wyobrażenie całościowego warsztatu pisarskiego lubelskiego artysty” – wyjaśnił Wójtowicz.
Prezentację rękopisów Czechowicza będzie można oglądać od 15 do 29 marca w siedzibie muzeum przy ul. Złotej 3 w Lublinie.
Józef Czechowicz urodził się 15 marca 1903 roku, w suterenie nieistniejącej już kamienicy przy ul. Kapucyńskiej 3 w centrum Lublina. W jego poezji sielankowe opisy wsi i prowincji w miarę zbliżania się wojny ustępowały elementom katastrofizmu. Najsłynniejsze tomiki poetyckie Czechowicza to "Kamień" (1927), "Ballada z tamtej strony" (1932), "Nic więcej" (1936), "Nuta człowiecza" (1939). Jego „Poemat o mieście Lublinie”, który jest poetyckim zapisem nocnego spaceru po ulicach miasta, powstał w 1934 r. jako słuchowisko radiowe. Poeta zginął podczas bombardowania Lublina 9 września 1939 r., w wieku 36 lat.(PAP)
Autorka: Gabriela Bogaczyk
gab/ pat/
