Aktor Rafał Stachowiak podczas próby medialnej spektaklu teatralnego „Cisza” w reżyserii Michała Zadary w Sali pod Liberatorem Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie. Fot. PAP/T. Gzell
To przedstawienie będzie się składało z dwóch części. Pierwsza część stanowi rodzaj rozprawy, w której analizujemy losy nazistowskich zbrodniarzy wojennych po zakończeniu II wojny światowej – mówi PAP Michał Zadara, reżyser „Ciszy”. Premiera w Muzeum Powstania Warszawskiego – 1 sierpnia.
"Stawiamy pytanie, co się stało z nazistami, którzy popełnili zbrodnie" - mówił. "Opowiadamy ich historie i analizujemy ich losy pod względem regulacji prawnych i wymiaru sprawiedliwości" - wyjaśnił Zadara.
Reżyser podkreślił, że "w pierwszej części spektaklu przygotowanego z okazji 79. rocznicy wybuchu Powstania przywołanych zostanie kilka istotnych przykładów takich zbrodniarzy". "Będzie mowa np. o Rudolfie Hössie, który był komendantem obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Jest mowa o Adolfie Eichmannie i jego procesie, co uważam za bardzo ważne" - wyjaśniał. "Mówimy o Hubertusie Strugholdzie, który był pseudobadaczem i dokonywał bardzo okrutnych eksperymentów na więźniach obozu w Dachau, o Heinzu Reinefarthcie, który był generałem, który zlecił pacyfikację cywilów w Warszawie; opowiadamy też o Wernerze von Braunie, a to tylko kilka przykładów" - zaznaczył.
"Chodziło nam o to, aby zanalizować przykłady takich zbrodniarzy, którzy ponieśli karę, i takich, którzy nie zostali osądzeni" - powiedział. "Przypatrujemy się również procesom frankfurckim, czyli pierwszym procesom sądowym, w których osądzono załogę KL Auschwitz-Birkenau" - powiedział. "To spektakl dokumentalny, dlatego aktorzy nie wcielają się w żadne postaci. Po prostu opowiadamy o losach nazistowskich zbrodniarzy wojennych" - tłumaczył Zadara.
"Natomiast w drugiej części przedstawienia, gdzie nie będzie żadnych słów i żadnych dźwięków, nie opowiadamy historii; ma ona charakter poetyckiej jednoaktówki. Wypełnia ją sytuacja zainspirowana książką Krzysztofa Kąkolewskiego +Co u pana słychać?+, w której autor relacjonował to, jak już grubo po wojnie, w latach 70., odwiedzał głównie w Republice Federalnej Niemiec różnych nazistów" - wyjaśnił reżyser.
Pytany o scenografię, Zadara powiedział: "pierwsza część spektaklu ma charakter wykładu, dlatego rozgrywa się w pewnego rodzaju audytorium". "Druga część odbędzie się w przestrzeni scenografii, która odzwierciedla jakiś korytarz prowadzący do biura w RFN w roku 1972" - powiedział. "To, co jest ciekawe w tej scenografii - to to, że ona została maksymalnie wytłumiona przeze mnie i Roberta Rumasa oraz przez twórczynię kostiumów Darię Krawczyk. Nie wydaje żadnego dźwięku" - ocenił.
"Jesteśmy w Polsce w szczególnej sytuacji, bo widzowie spektaklu to kolejne pokolenia ofiar zbrodni, których się nie da nazwać" - mówił. "Bardzo ważnym przewodnikiem w naszej pracy nad spektaklem był wiersz Tadeusza Różewicza pt. +Ocalony+, w którym napisał, że nie ma sposobu, aby nazwać te rzeczy, których doświadczył i które widział podczas wojny" - zwrócił uwagę Zadara.
"Z jednej strony mamy spektakl, który w wielu słowach stara się nazwać to, co się stało. I próbuje pokazać, że zabrakło sprawiedliwości dla zbrodniarzy, omówić to" - mówił. "Z drugiej strony mamy tę ciszę, która jest dużo bardziej pojemna, może wyrazić wszystko, ale oczywiście sama w sobie nie wyraża nic" - powiedział reżyser.
Twórca przedstawienia zaznaczył, że "w spektaklu bardzo drastyczne są opisywane zbrodnie przeciw ludzkości, przykłady ludobójstwa, eksperymenty przeprowadzane na ludziach - i dlatego wstęp na przedstawienie dzieci poniżej 16. roku życia odbywać się będzie wyłącznie na odpowiedzialność rodziców". "Natomiast w samym spektaklu nie epatujemy drastycznością" - zapewnił Zadara.
"Żadna odpowiedź na ludobójstwo nie jest możliwa, tak jak niemożliwe jest tworzenie sztuki o ludobójstwie. Możliwe jest tylko doświadczenie ciszy" - czytamy w zapowiedzi spektaklu na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Jak wyjaśniono, "obie części spektaklu to próba artystycznej analizy naszego doświadczenia jako spadkobierców ludobójstwa w Polsce i świadków zbrodni rosyjskich w Ukrainie".
Autorami scenariusza są: Milena Kuchnia, Filip Płuciennik, Hanna Stacewicz, Barbara Wysocka, Michał Zadara i Weronika Zajkowska. Reżyseria i światła - Michał Zadara. Scenografię zaprojektował Robert Rumas, a kostiumy - Daria Krawczyk. Występują: Barbara Wysocka, Jacek Poniedziałek, Rafał Stachowiak i Mariusz Zaniewski.
W Muzeum Powstania Zadara w 2011 r. przygotował autorski spektakl "Awantura warszawska" z okazji 67. rocznicy wybuchu zrywu, a w 2021 r. przygotował instalację multimedialną inspirowaną "Medalionami" Zofii Nałkowskiej.
Premiera "Ciszy" - o północy z 1 na 2 sierpnia w Sali pod Liberatorem w MPW. Wstęp z zaproszeniem. Kolejne przedstawienia - 3-6 sierpnia o godz. 20. (PAP)
Materiał wideo dostępny na PAP.PL https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1601174%2Cpremiera-ciszy-w-rez-michala-zadary-w-muzeum-powstania-warszawskiego-1
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ skp/
