Pokaz multimedialny na fasadzie pałacu Staszica. Fot. Mariusz Szachowski/ MHP
Przejazd zabytkowym tramwajem ulicami stolicy oraz możliwość rozegrania w jego wnętrzu partii szachów - ulubionego hobby Jana Karskiego - to jedne z czwartkowych atrakcji, przygotowanych przez Muzeum Historii Polski z okazji 100. rocznicy urodzin emisariusza.
Celem MHP jest przybliżanie postaci emisariusza i kuriera Polskiego Państwa Podziemnego szerokiemu gronu odbiorców w jak najbardziej przystępny sposób, bo - ocenie Muzeum - wiedza na temat wojennych zasług Karskiego jest wśród Polaków niedostateczna.
Jak tłumaczył rzecznik prasowy Muzeum Historii Polski Marek Stremecki, emisariusz, który w 1942 r. wyjechał z misją na Zachód, aby opowiedzieć o sytuacji w okupowanym kraju oraz zaalarmować o losie Żydów, to jeden z największych bohaterów II wojny światowej. "Był wybitnym przedwojennym dyplomatą, dobrze wykształconym, mającym niesamowitą pamięć. Mógł zapamiętać to, co zobaczył w getcie warszawskim, gdzie dwukrotnie wchodził zupełnie dobrowolnie, specjalnie wszedł też do obozu w Izbicy - to wszystko było bardzo ryzykowne" - przypomniał rzecznik prasowy MHP.
"W naszym imieniu przekroczył próg Białego Domu bohater. Był to człowiek młody, odważny i inteligentny - z krzykiem "S.O.S+, +ratujcie!" - mówił Szewach Weiss o Janie Karskim, podkreślając, że los, jaki Żydom zgotowali wówczas Niemcy, był wówczas i pozostaje do dziś trudny do pojęcia.
Jako wysłannik Polskiego Państwa Podziemnego Karski spotkał się na Zachodzie m.in. z prezydentem USA Franklinem Delano Rooseveltem - ten jednak pozostał głuchy na apele emisariusza. "Jego misja nie powiodła się do końca (...). To, co z niej pozostało, to uniwersalna postawa mówiąca o tym, że należy reagować na zło" - ocenił Stremecki.
Wśród przygotowanych przez MHP inicjatyw popularyzujących życie i działalność Karskiego jest otwarta w czwartek w hali głównej Dworca Centralnego wystawa „Jan Karski. Człowiek wolności”. Składają się na nią 22 plansze opisujące życie Karskiego - od lat spędzonych w rodzinnej Łodzi poprzez studia, czas wojny, kiedy to przedostał się z Polski do Wielkiej Brytanii i USA z misją Polskiego Państwa Podziemnego, aż po jego działalność powojenną. Ekspozycja była już prezentowana w różnych miastach Polski, a jej anglojęzyczna wersja - m.in. w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Na warszawskim dworcu będzie można ją obejrzeć do 5 maja.
W dniu 100. urodzin Karskiego każdy chętny mógł także wsiąść do zabytkowego tramwaju z 1940 r., kursującego ulicami stolicy (początek i koniec trasy na pl. Narutowicza). Pasażerowie mieli okazję do rozegrania partii szachów, uwielbianych przez emisariusza.
Według p. Małgorzaty, mieszkanki Warszawy, wycieczka ponadsiedemdziesięcioletnim tramwajem śladami Karskiego stanowi doskonały pomysł na popularyzację historii. "Wychodzimy z muzeum, z różnych sal, gdzieś do przestrzeni miejskiej. Tramwaj jeździ praktycznie przez całą Warszawę (...) pokazuje obecność bohatera w mieście, w którym przez pewien czas żył" - tłumaczyła PAP.
W opinii warszawianki, Karski jest bohaterem ponieważ jako niezwykle błyskotliwy i skromny człowiek "działał wbrew wszystkim i wbrew wszystkiemu". Rozmówczyni PAP zaapelowała także o nakręcenie filmu o losach emisariusza, który mógłby stanowić jego "żywy pomnik". "Potrzebujemy filmu, który by pokazywał, że wielcy bohaterowie to nie tylko sprawa Amerykanów czy Anglików, ale też nasza - polska" - tłumaczyła p. Małgorzata.
W ramach obchodów 100. urodzin emisariusza odbyła się także dyskusja "Dlaczego Zachód milczał?", zorganizowana w stołecznym Kinie Kultura. Gościem spotkania poświęconego wysiłkom Karskiego w informowanie świata o Holokauście był b. ambasador Izraela w Polsce prof. Szewach Weiss.
"W naszym imieniu przekroczył próg Białego Domu bohater. Był to człowiek młody, odważny i inteligentny - z krzykiem "S.O.S+, +ratujcie!" - mówił Weiss podkreślając, że los, jaki Żydom zgotowali wówczas Niemcy, był wówczas i pozostaje do dziś trudny do pojęcia.
Weiss wspominał także, że kiedy w pierwszej połowie lat 90. XX w. spotkał się z Karskim w Izraelu, zapraszając go m.in. do swojego domu w Hajfie, przeprowadził z b. emisariuszem szczerą, a zarazem smutną rozmowę. Usłyszał wówczas od niego, że w trakcie spotkania emisariusza z prezydentem USA, Roosevelt zadawał niewiele pytań związanych z rzeczywistym celem wizyty Karskiego. "Chciał przejść na inny temat (...), pytał się czy w Polsce jeszcze jeździ się na furmankach" - wspominał relację bohaterskiego kuriera.
Postawa Karskiego - ocenił dyrektor MHP Robert Kostro - z jednej strony patriotyczna, z drugiej otwarta i współczująca wobec bliźnich, powinna być postawą godną naśladowania. "Myślę, że umiejętność łączenia różnych dobrych cech, które we współczesnym świecie wydają się podzielone, to jedna z największych zalet Jana Karskiego. Odwaga, patriotyzm, tolerancja - to wszystko jest w tym jednym człowieku i może być dla nas nadal inspirujące" - podkreślił Kostro.
Postawa Karskiego - ocenił w rozmowie z PAP dyrektor MHP Robert Kostro - z jednej strony patriotyczna, z drugiej otwarta i współczująca wobec bliźnich, powinna być postawą godną naśladowania. "Myślę, że umiejętność łączenia różnych dobrych cech, które we współczesnym świecie wydają się podzielone, to jedna z największych zalet Jana Karskiego. Odwaga, patriotyzm, tolerancja - to wszystko jest w tym jednym człowieku i może być dla nas nadal inspirujące" - podkreślił Kostro.
Jak dodał, Karski to postać rozpoznawalna na Zachodzie, m.in. w USA i we Francji, gdzie popularnością cieszy się, tłumaczona na wiele języków, książka emisariusza "Tajne państwo", opublikowana po raz pierwszy w 1944 r. "Chcielibyśmy, aby Karski stał się kluczem do promowania Polski za granicą" - podsumował dyrektor MHP.
Na zakończenie stołecznych uroczystości poświęconych Karskiemu, na fasadzie Pałacu Staszica wyświetlony zostanie pokaz multimedialny opowiadający o losach bohaterskiego kuriera. Jednym z tematów spektaklu będzie przyznanie pośmiertnie Karskiemu w 2012 r. przez prezydenta USA Baracka Obamę Medalu Wolności, najwyższego amerykańskiego odznaczenia cywilnego. Na stronie MHP www.muzhp.pl planowana jest transmisja internetowa pokazu. Kolejne projekcje odbędą się o tej samej porze w piątek i sobotę.
W maju br. MHP zorganizuje także Dni Karskiego - w ich ramach, w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie wyświetlane będą filmy poświęcone emisariuszowi. Dodatkowo, od 6 do 14 maja w BUW będzie można zwiedzić wystawę "Jan Karski. Człowiek Wolności".
Wszystkie wydarzenia rocznicowe są częścią programu edukacyjnego „Jan Karski. Niedokończona misja”, prowadzonego przez MHP od 2010 r. pod honorowym patronatem prezydenta Bronisława Komorowskiego. W ramach programu działa serwis www.jankarski.org w całości poświęcony legendarnemu kurierowi. Pod adresem www.karski.muzhp.pl muzeum udostępniło również pakiet edukacyjny „Jan Karski i jego czasy”, a na platformie Google Cultural Institute - e-wystawę „Jan Karski. Bohater ludzkości”.
Wśród patronów medialnych obchodów są Polska Agencja Prasowa i portal historyczny dzieje.pl., prowadzony wspólnie przez PAP i MHP. (PAP)
wmk/ ls/
