Pomnik Kosciuszkowca upamiętniający próbę udzielenia pomocy powstańcom warszawskim, fot. PAP/T. Prażmowski
Nocą z 15 na 16 września przez Wisłę na Czarniaków przeprawia się kilkuset żołnierzy 9. Pułku Piechoty 3. Dywizji Piechoty WP. "Berlingowcy" i powstańcy bronią się na ul. Okrąg i Solec. Niemcy aresztują kilkuset mężczyzn z podwarszawskich Włochów i wysyłają ich do obozów koncentracyjnych.
Nocą z 15 na 16 września 1944 r. na lewy brzeg Wisły do walczącej Warszawy, na pontonach, przeprawia się kilkuset żołnierzy I batalionu 9. Pułku Piechoty 3. Dywizji Piechoty WP. Desant ląduje przy ul. Solec i Wilanowskiej. "Berlingowcy" są uzbrojeni w działo 45 mm, 14 ciężkich karabinów maszynowych, 16 rusznic przeciwpancernych, kilka granatników i moździerzy, jednak nieprzygotowani do walk w mieście ponoszą straty.
Powstanie Warszawskie dzień po dniu: 13 września
"To wojsko było nieprzeszkolone w walce pomiędzy kamienicami. Kamienicę zdobyć to zupełnie inaczej aniżeli na polu w okopach czy w natarciu w przestrzeni. Trzeba było uważać na strzelców wyborowych, umieć likwidować obsługę karabinów maszynowych" – wspominał oficer AK i uczestnik walk na Czerniakowie gen. Zbigniew Ścibor-Rylski.
Desant wspiera z praskiego brzegu polska artyleria. Próba rozszerzenia przyczółka jednak się nie udaje. Niemcy ostrzeliwują Wisłę i przeprawę.
Powstanie Warszawskie dzień po dniu: 14 września
Od 16 do 23 września na Czerniaków przeprawia się 1254 żołnierzy 3. Dywizji Piechoty. 961 z nich ginie lub trafia do niemieckiej niewoli. Łącznie walkę o warszawskie przyczółki przeżyje tylko 423 z 2289 polskich żołnierzy armii gen. Berlinga przeprawiających się na zachodni brzeg Wisły w drugim miesiącu Powstania. Do obozu jenieckiego X B w Sandbostel trafia m.in. szef sztabu 9. Pułku Piechoty 3. DP mjr Stanisław Łatyszonek.
Powstańcy bronią się m.in. w kamienicach przy ul. Okrąg i Solec, na barykadach oraz w budynku fabryki konserw przy ul. Czerniakowskiej 196. Na ul. Okrąg 2 ginie w walce uczestnik akcji pod Arsenałem, ppor. Batalionu "Zośka" AK Jerzy Pepłowski, ps. "Jurek TK", oraz zastępca dowódcy plutonu pancernego "Zośki" kpt. Eugeniusz Romański, ps. "Rawicz", który brał udział w wyzwoleniu obozu koncentracyjnego Gęsiówka. Wśród poległych w rejonie przyczółka jest także 21-letnia studentka medycyny, sanitariuszka batalionu "Zośka" Lidia Daniszewska "Lidka".
Powstanie Warszawskie dzień po dniu: 15 września
W Śródmieściu rejon ulic Marszałkowskiej, Wilczej i Kruczej jest ostrzeliwany przez ciężką niemiecką artylerię. Trwają naloty Luftwaffe.
Oddziały AK wycofują się z Dolnego Żoliborza. Oddziały ze Zgrupowania AK "Żniwiarz" opuszczają teren warsztatów "Opel" od strony ul. Włościańskiej. W nocy z 15 na 16 września udaje się ewakuować oddziały powstańcze z Sielc na Górny Mokotów. "Sztukasy" atakują budynki mieszkalne w rejonie ulic Puławskiej, Naruszewicza, Malczewskiego i Szustra.
Na podwarszawskim osiedlu Włochy (od 1951 r. w granicach Warszawy), które od początku powstania jest zapleczem walczącej stolicy, Niemcy aresztowali co najmniej 4 tys. mężczyzn. Są deportowani do obozów koncentracyjnych, m.in. Gross-Rosen, Buchenwald, Mittelbau, Flossenbürg, Dachau, Mauthausen, Ravensbrück i Sachsenhausen. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ miś/ mow/
