PAP/Krzysztof Świderski
Od 8 lutego w Muzeum Zagłębia w Będzinie (Śląskie) będzie można oglądać wystawę "W kręgu polskiego protestantyzmu. Od XVI w. do współczesności". Zostanie ona udostępniona w będzińskim Pałacu Mieroszewskich, będącym częścią tamtejszego muzeum.
Wystawę będzie można oglądać do 17 maja br., kiedy odbędzie się Noc Muzeów. W trakcie wernisażu, w sobotę 8 lutego, odbędzie się prelekcja Dariusza Ciepieli, pasjonata i kolekcjonera zafascynowanego tematyką Braci Polskich, który będzie mówił m.in. o historii reformacji w Zagłębiu.
Na wystawie zostanie pokazanych blisko 100 eksponatów. Ozdobą ma być Biblia Brzeska, wydana w 1563 r. w Brześciu (dziś Białoruś), nazywana też Biblią Radziwiłłowską (od Mikołaja Radziwiłła zwanego Czarnym, który finansował wydanie) lub Biblią Pińczowską (od Pińczowa w Świętokorzyskiem, gdzie ją tłumaczono).
Biblia Brzeska jest pierwszym kompletnym protestanckim tłumaczeniem Biblii na język polski i drugim, po katolickiej Biblii Leopolity, wydanym drukiem przekładem na język polski. Różne szacunki mówią, że do dziś przetrwało ok. 20-40 lub ok. 100 egzemplarzy Biblii Brzeskiej. W 2013 r. ukazała się jej współczesna, polska transkrypcja.
Atrakcją będą też trzy efektowne tomy wchodzące w skład Biblioteki Braci Polskich (Bibliotheca Fratrum Polonorum), wydawanej w Amsterdamie, w której zebrano jedne z najważniejszych prac napisanych przez Braci Polskich. W 1674 r. Biblioteka Braci Polskich trafiła do Indeksu Ksiąg Zakazanych.
W Będzinie będą również prezentowane dwa tomy prac Fausta Socyna, wydane w 1668 r. oraz tom z dziełami Jonasza Szlichtynga z 1665 r. Socyn i Szlichtyng należeli do najważniejszych postaci ruchu Braci Polskich, od nazwiska Socyna zaczęto ich nazywać socynianami.
W Muzeum w Będzinie będzie można zobaczyć ponadto dzieło Stanisława Lubienieckiego "Historia Reformationis Polonicae" (Historia reformacji polskiej), wydane w Amsterdamie w 1685 r. To pierwsza w dziejach publikacja nt. historii reformacji w Polsce - w której wydarzeniach Lubieniecki albo sam uczestniczył albo słyszał relacje od ich uczestników.
Innymi eksponatami wystawy będą m.in. protestanckie wydania Pisma Świętego, naczynia liturgiczne (misy chrzcielne, kielichy i dzbanek), fisharmonia czy zestaw do udzielania komunii w domu.
Eksponaty pochodzą m.in. z parafii ewangelicko-augsburskich (luterańskich) z Sosnowca i Tarnowskich Gór/Bytomia oraz z parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) z Zelowa (pow. bełchatowski). Część eksponatów zapewnią prywatni kolekcjonerzy.
"Biblia Brzeska oraz starodruki związane z Braćmi Polskimi nie są często prezentowane, tym bardziej warto do Muzeum Zagłębia przyjechać" - powiedział PAP Dariusz Ciepiela, z którego pochodzą publikacje dot. Braci Polskich prezentowane w Będzinie. "Bracia Polscy wciąż budzą duże zainteresowanie, publikowane są kolejne książki, ukazują się materiały prasowe i publikacje internetowe" - zaznaczył pasjonat przypominając, że Bracia Polscy byli radykalnym odłamem reformacji, który rozwinął się w Rzeczpospolitej w XVI i XVII w.
"Ich poglądy są do dziś reprezentowane w kościołach unitariańskich. To jedyny istotny nurt reformacji, na rozwój którego wpływ mieli Polacy" - zaakcentował Ciepiela.
Przypomniał, że Bracia Polscy jako samodzielna grupa powstali w 1565 r. w wyniku rozłamu w kościele kalwińskim, nie uznawali oni dogmatu o Trójcy Świętej, sprzeciwiali się chrzczeniu dzieci. Zostali z Polski wygonieni na mocy uchwały Sejmu w 1658 r.
Część z nich przeszła wówczas na katolicyzm, a wielu rozjechało się po innych krajach, jak Siedmiogród, Prusy i Holandia. Do dziś istnieją grupy religijne czerpiące z dorobku Braci Polskich, są to np. unitarianie.
W Będzinie protestanci pojawili się już ok. 1560 r., kiedy na kilka lat zajęli katolicki kościół św. Trójcy. Katolicy odzyskali kościół w 1564 r., a w roku 1601 zakończono jego remont i odbudowę. Choć można spotkać opinie, że będziński kościół przejęli arianie, to jako oddzielna grupa arianie wówczas jeszcze nie funkcjonowali, wyodrębnili się ok. 1564-65 r.
Ciepiela przytacza źródła podające, że katolicki kościół w Będzinie przejęli protestanci pod kierownictwem kasztelana będzińskiego Jana Firleja. Firlej był jedną z najważniejszych postaci wspierających rozwój reformacji w Polsce w XVI w., pozostając zwolennikiem nurtu kalwińskiego - zatem to prawdopodobnie kalwini zajęli będziński kościół.
Muzeum Zagłębia w Będzinie powstało w 1956 r. W składu Muzeum wchodzą Pałac Mieroszewskich, Zamek z wieżą i Dom Modlitwy "Mizrachi". Pod Wzgórzem Zamkowym muzeum udostępnia do zwiedzania Podziemia Będzińskie.(PAP)
mtb/ aszw/
