Jeden z dokumentów odnalezionych w Urainie przez naukowców Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego, fot. Instytut Karskiego
Badacze Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego znaleźli w archiwach byłych sowieckich służb bezpieczeństwa na terenie dzisiejszej Ukrainy dokumenty związane z działalnością polskiego podziemia z lat 1944-1945.
Jak poinformował PAP Michał Maske z pionu informacji Instytutu, wśród odnalezionych przedmiotów znajdują się m.in. oryginalne opaski członków polskiego podziemia, plakaty oraz świadectwa szkolne. Zostały one zarekwirowane w latach 1944-1945 przez NKGB (Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego - urząd powołany z części służb NKWD, który zajmował się w ZSRR m.in. kontrwywiadem i wywiadem).
Dr Bartosz Gondek, dyrektor Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego podkreślił, że znalezione dokumenty i inne materiały mają wyjątkową wartość historyczną. „Dokumentują nie tylko represje wobec obywateli II Rzeczypospolitej, ale także codzienne życie pod okupacją sowiecką” – wyjaśnił.
Pierwsze polskie prace badawcze w ukraińskich archiwach zostały przeprowadzone pod koniec ubiegłej dekady. „Obecnie, ze względu na trwające działania wojenne, dalsze kwerendy są utrudnione. Mimo to, pracownikom Instytutu Strat Wojennych, udało się wcześniej dotrzeć do części niezwykle cennych materiałów" - przekazał Michał Maske.
Wśród odnalezionych w Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w obwodzie lwowskim dokumentów i artefaktów znajdują się m.in.: opaska członka polskiego podziemia używana podczas Akcji „Burza” we Lwowie latem 1944 r.; propagandowy plakat konspiracyjny kolportowany w 1945 r. oraz świadectwo ukończenia szkoły średniej nr 19 we Lwowie przez polską uczennicę. Zostało ono zarekwirowane przez NKGB w chwili jej aresztowania.
W archiwum zidentyfikowano także dzienniki rodzinne, dokumenty osobiste, wyroki sądowe, koperty, opaski i inne przedmioty o charakterze pamiątkowym. „Wiele z nich ma ogromne znaczenie dla badań nad stratami osobowymi i kulturowymi, jakie poniosła Polska po 1939 roku” – dodaje dr Gondek.
Instytut zapowiada systematyczną publikację katalogu zbiorów oraz organizację wystaw tematycznych, zarówno stacjonarnych, jak i w wersji cyfrowej, których celem jest przywrócenie pamięci o ofiarach systemu komunistycznego.
Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego prowadzi interdyscyplinarne badania nad wszelkimi skutkami okupacji niemieckiej i sowieckiej w XX wieku. Działa na rzecz dokumentowania strat wojennych oraz upowszechniania wiedzy o historii Polski w kraju i za granicą. (PAP)
j/
