Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz” za biografię Konrada Swinarskiego

Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz” została ufundowana przez samorząd Rybnika i jest przyznawana przez złożoną z naukowców oraz krytyków kapitułę. W konkursie mogą wziąć autorzy wydanych w poprzednich dwunastu miesiącach biografii. Na tegoroczny, dziesiąty konkurs literacki wpłynęło 41 zgłoszeń z całej Polski, spośród których jurorzy wybrali najpierw 15, a w końcu pięć – ich zdaniem najlepszych.

Nagroda, choć z nazwy jest górnośląska, ma ogólnopolski zasięg i zdążyła już zdobyć renomę. W poprzednich edycjach zdobywali ją m.in. Aleksander Kaczorowski, Agnieszka Dauksza, Marta Grzywacz, Artur Domosławski i Wojciech Orliński, a w zeszłym roku za książkę „Śnialnia. Śląski underground” – Rafał Księżyk.

Patron nagrody - Juliusz (Julius) Roger – był niemieckim lekarzem, który przyjechał na Górny Śląsk w połowie XIX wieku w czasie dziesiątkującej miejscową ludność epidemii tyfusu. Dzięki jego staraniom w Rybniku wzniesiono szpital, ale Roger nie ograniczył swojej aktywności wyłącznie do medycyny. Zainteresował się górnośląską przyrodą i kulturą, a efektem jego pracy był zbiór „Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku”. W Rybniku, z którym był związany, wciąż o Rogerze się pamięta, czego przykładem jest właśnie nagroda jego imienia.

W dziesiątej edycji, podczas sobotniej gali, otrzymała ją Beata Guczalska, teatrolożka i historyczka teatru, prorektor Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Nagrodzona została za książkę poświęconą jednemu z największych polskich reżyserów i reformatorów teatru „Konrad Swinarski. Biografia ukryta”. 

Nagrodę w wysokości 60 tys. zł laureatce wręczył prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

- Konrad Swinarski prawdopodobnie sam byłby zaintrygowany tym, w jaki sposób to, co ukryte w jego życiu i twórczości, odkryła ze znawstwem, wrażliwością i erudycją Beata Guczalska – mówiła w laudacji na cześć autorki prof. Bernadetta Darska. Podkreśliła, że biografka Swinarskiego pozostała niezależna w wyciąganiu wniosków i dała dowód, że jest doskonale rozeznana w życiu teatru.
- To opowieść o budowaniu tożsamości i o zmianie, w które tożsamość bywa uwikłana. Dla młodszych czytelników ta książka to atrakcyjnie opowiedziany kawałek historii najnowszej z jej uwikłaniami etycznymi wpisanymi w konteksty społeczno-kulturalno-polityczne. Dla starszych renegocjowanie tej wersji o zapamiętanej niedawnej przeszłości, w której nie zawsze pewne istotne fragmenty życiorysu mogły zostać wypowiedziane i ujawnione – wyjaśniała prof. Darska. 

- Da się tę biografię czytać jako historię sekretów, skrywanych, co oczywiste, ale i konstytuujących to, co najważniejsze na co dzień – prawdę o nas samych. To także książka o tym, do kogo tak naprawdę należał Swinarski - dodała.

Za opublikowaną nakładem Wydawnictwa Literackiego biografię Swinarskiego Beata Guczalska otrzymała Nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych i była nominowana do Nagrody „Nike”.  

W finale tegorocznej Nagrody Literackiej „Juliusz” znaleźli się również Emil Marat za książkę „Bratny. Hamlet rozstrzelany” (Wydawnictwo Czarne), Justyna Sobolewska – „Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” (Wydawnictwo Znak), Monika Śliwińska „Książę. Biografia Tadeusza Boya Żeleńskiego” (Wydawnictwo Literackie) oraz Weronika Kostyrko „Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat” (Wydawnictwo Marginesy).

W kapitule nagrody zasiadali prof. Tadeusz Sławek (były rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), komparatysta, tłumacz i eseista dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. Bernadetta Darska oraz dziennikarki Katarzyna Janowska i Ewa Niewiadomska. Sekretarzynią nagrody była Aleksandra Klich, dyrektorka Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rybniku.

Patronat medialny nad konkursem objęła Polska Agencja Prasowa. 

(PAP)

jkrz/