Ks. Teodor Bensch. Fot. Wim van Rossem for Anefo, CC0, via Wikimedia Commons
Mija 80 lat od ingresu ks. infułata Teodora Benscha, pierwszego powojennego administratora diecezji warmińskiej. Postawiono przed nim wiele zadań - trzeba było m.in. zorganizować instytucje diecezjalne, zatroszczyć się o zniszczone obiekty sakralne i pozyskać duszpasterzy.
Jak przypomniał PAP dyrektor Archiwum Archidiecezji Warmińskiej ks. prof. Andrzej Kopiczko, ingres ks. Benscha odbył się 14 października 1945 r. Nominację otrzymał on od kard. Augusta Hlonda 14 sierpnia. Dwa tygodnie później, 31 sierpnia, przyjechał pociągiem z Lublina do Olsztyna i 1 września oficjalnie objął rządy w trudnym czasie.
- Diecezja przedstawiała opłakany stan. Nastąpiła nie tylko wymiana ludności jako skutek wojny, ale ogromnych zniszczeń doświadczyły obiekty sakralne. Szczególnie widoczne było to we Fromborku, gdzie mieściły się centralne instytucje diecezji. Zburzony został też gmach seminarium duchownego w Braniewie i tamtejszy kościół św. Katarzyny. W Olsztynie świątynie ocalały dzięki szczególnej zasłudze proboszcza kościoła św. Jakuba, autochtona ks. Jana Hanowskiego. Wyjednał on u rosyjskiego komendanta wojennego pisemne zaświadczenie, by tutejszych świątyń nie palić - przypomniał ks. prof. Andrzej Kopiczko.
Ks. prof. D. Zamiatała: w PRL Kościół był opozycją moralną
Ingres, będący uroczystym wejściem nowego biskupa (ks. Bensch nie miał sakry) do diecezji i objęcie w zarząd jej kościoła katedralnego, został przygotowany starannie. Było to dla Olsztyna wydarzenie niezwykłe, ponieważ po raz pierwszy w dziejach diecezji odbył się on w tym mieście, a nie we Fromborku, ponieważ tamtejsza katedra została splądrowana przez wojska Armii Czerwonej. W Archiwum Archidiecezji Warmińskiej zachowały się protokoły powołanego wówczas Komitetu Obywatelskiego Ingresu, wcześniej nie znane historykom - dodał dyrektor Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Na czele tego Komitetu stanął znany działacz polski sprzed wojny, także plebiscytowy, Paweł Sowa, a jego zastępcą został proboszcz parafii św. Józefa, ks. Stanisław Jurczak (występujący wówczas pod nazwiskiem Zawadzki). Utworzono sekcje: dekoracyjną, propagandy, finansową i gospodarczą. Podczas zebrań omawiano udział chóru i trasę przejścia.
Pełnomocnik rządu na Okręg Mazurski Jakub Prawin, obiecał pomoc finansową w wysokości 10 tys. zł. Ustalono napisy na bramach: przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa „Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie”, przy wyjściu z ul. Sienkiewicza (dziś to Al. Piłsudskiego) w ul. Pieniężnego „Miasto Olsztyn wita swojego Arcypasterza”, a przy kościele św. Jakuba „Błogosław Boże Twojej pracy”. Przy pierwszej bramie miała powitać dziewczynka z kwiatami i przewodniczący komitetu, przy drugiej – chlebem i solą prezydent miasta Bronisław Latosiński, a przy kościele św. Jakuba - ks. Hanowski.
Ks. Bensch po przejściu procesyjnym z kościoła NSPJ do św. Jakuba odprawił sumę pontyfikalną i wygłosił kazanie, w którym przedstawił program pracy. Wskazał w nim na rolę kapłanów w ówczesnej rzeczywistości, ale też na potrzebę jedności wśród wiernych, co odczytano jako zapowiedź podjęcia prób pojednania między bardzo zróżnicowaną społecznością diecezji miejscową (autochtoniczną) i nowo przybyłą.
Jak przekazał ks. prof. Kopiczko, po uroczystości nastała codzienność i wiele zadań przed nowym administratorem. Trzeba było zorganizować instytucje diecezjalne, zatroszczyć się o zniszczone obiekty sakralne i dzieła sztuki, pozyskać duszpasterzy i wznowić działalność seminarium duchownego. Nowo przybyła ludność potrzebowała też pomocy materialnej i duchowej, a pozostała miejscowa – stabilizacji i posługi w języku ojczystym. Duże znaczenie miała więc wznowiona przez ks. Benscha organizacja dobroczynna „Caritas”.
- Mimo powszechnej biedy i trudnych warunków starał się te zadania realizować. Niestety, po pięciu latach owocnej pracy, władze państwowe zadecydowało o jego usunięciu z diecezji, co stało się 26 stycznia 1951 r.- podkreślił ks. prof. Kopiczko.
Z okazji 80. rocznicy ingresu Archiwum Archidiecezji Warmińskiej organizuje w czwartek spotkanie poświęcone ks. Teodorowi Benschowi. Przypomnimy jego działalność i będzie można obejrzeć okolicznościową wystawę. (PAP)
ali/ agz/
