Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego, Polska, 1965 r. Fot. PAP/Dionizy Gładysz
Po dwóch latach przygotowań, prób i ćwiczeń, 6 listopada 1950 r. na deskach Teatru Polskiego w Warszawie odbyła się premiera pierwszego programu zespołu „Mazowsze”. Jerzy Waldorff, wybitny polski krytyk muzyczny, nazwał później „Mazowsze” perłą w koronie Rzeczypospolitej.
Premierowy program Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” składał się z piosenek przeplatanych tańcami z regionów środkowej Polski – opoczyńskiego, kurpiowskiego i mazowieckiego.
Zespół „Mazowsze” założył w 1948 r. muzyk i kompozytor Tadeusz Sygietyński razem z żoną Mirą Zimińską-Sygietyńską, sławną przedwojenną aktorką i śpiewaczką. Z racji tego, że zespół miał status instytucji państwowej, jego oficjalnym założycielem było ówczesne Ministerstwo Kultury i Sztuki. Dekret o powstaniu „Mazowsza” ukazał się z datą 8 listopada 1948 r. Siedzibą stał się pałac w podwarszawskim Karolinie, gdzie zespół funkcjonuje do dziś.
Przez ponad siedem dekad „Mazowsze” było jednym z czołowych zespołów ludowych promujących polską kulturę na świecie. Cały ten czas przyświecała mu myśl Sygietyńskiego: „Aby oddać całą prawdę o ludziach, trzeba poznać ziemię, na której żyją”. Długo przed założeniem zespołu Sygietyński poszukiwał i poznawał kulturę ludową Mazowsza i ościennych krain. Inspirował się publikacjami etnografa i muzykologa Oskara Kolberga (1814-1890).
„W dziele tworzenia »Mazowsza« przyświecał im cel ocalenia od zapomnienia kultury i tradycji polskich wsi i miasteczek. Aby jak najwierniej odtworzyć tradycję i obyczaje ludowe, Tadeusz Sygietyński i Mira Zimińska-Sygietyńska jeździli po całej Polsce, prowadząc wnikliwe badania terenowe. Sygietyński zbierał ludowe melodie oraz wyławiał młode talenty. Zimińska natomiast poszukiwała tradycyjnych strojów” – czytamy na stronie zespołu.
Na prezentowanej fotografii, wykonanej w 1965 r. przez Dionizego Gładysza, widać członków Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego. Po śmierci założyciela (1955 r.) zespół przyjął jego imię.
Po warszawskiej premierze przyszły kolejne koncerty w kraju i pierwsze występy zagraniczne. W 1951 r. „Mazowsze” wyjechało na występy do Związku Radzieckiego. Trzy lata później zespół ruszył też za żelazną kurtynę, w 1954 r. wystąpił we Francji, a kilka lata później w Stanach Zjednoczonych. Przez kolejne lata rozszerzał program o nowe regiony etnograficzne, a także o pieśni religijne i patriotyczne. Liczne koncerty w kraju i za granicą rozsławiły go w świecie.
Przełomowy dla młodych śpiewaków i tancerzy był rok 1955, gdy zmarł Tadeusz Sygietyński. Jego zaangażowanie w rozwój „Mazowsza” było jednym z najważniejszych filarów zespołu. Odpowiedzialną rolę kierowania zespołem przejęła wtedy jego żona. W wielu materiałach o „Mazowszu” pisano, że to właśnie Mira Zimińska-Sygietyńska uczyniła zespół takim, jakim jest dziś. Kierowała nim do swojej śmierci w 1997 r.
„Jerzy Waldorff, wybitny polski krytyk muzyczny, nazwał »Mazowsze« perłą w koronie Rzeczypospolitej. To stwierdzenie najpełniej oddaje rangę i wartość zespołu, który od 75 lat porywa publiczność na całym świecie, pełniąc zaszczytną funkcję Ambasadora Polskiej Kultury” - napisano na stronie zespołu „Mazowsze”.
W latach 1951-1959 solistką „Mazowsza” była Irena Santor, późniejsza gwiazda polskiej piosenki. W 1963 r. zespół wystąpił w komedii „Żona dla Australijczyka” wyreżyserowanej przez Stanisława Bareję. W filmie można zobaczyć wiele długich scen z występów „Mazowsza”. W 1999 r. zespół zatańczył poloneza w filmie Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz”.
Obecnie „Mazowsze” to ok. 170 artystów (tancerzy, chórzystów, muzyków). Przez 75 lat zespół dał tysiące koncertów i odbył ponad 300 tournée zagranicznych, odwiedzając 53 kraje na całym świecie.
- Po śmierci Miry „Mazowsze” przeżywało słabszy okres w swojej historii, zarówno kadrowy, organizacyjny, jak i finansowy. Trzeba było wszystko odbudować. W tej chwili, idąc za myślą twórców, zmierzamy w kierunku rozszerzenia repertuaru o widowiska muzyczne dla dorosłych, takie jak opera narodowa „Krakowiacy i górale”, przedstawienia typu „Betlejem polskie” czy interpretacje poezji Adama Mickiewicza w widowisku „Pielgrzym” z muzyką Stanisława Moniuszki – powiedział PAP Jacek Boniecki, dyrektor Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego. - Nie zapomnieliśmy również o dzieciach i młodzieży, dla których tworzymy spektakle edukacyjne zawierające swoistą dramaturgię, powstałe na kanwie naszych tańców regionalnych i narodowych – dodał Boniecki.
W Płocku odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej
- Obecnie „Mazowsze” prezentuje naprzemiennie utwory pochodzące z ponad 40 regionów. Ostatnio włączyliśmy do repertuaru fascynującą pozycję: „Symfonia narodów. Pieśni Europy”. Jest to kilkudziesięciominutowa suita złożona z 27 pieśni i piosenek państw członkowskich Unii Europejskiej powstała z okazji zakończenia polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej – tłumaczył dyrektor zespołu. - Pracujemy również nad kolejną premierą, która będzie oparta na muzyce Feliksa Nowowiejskiego – dodał.
- Dziś „Mazowsze” to nie tylko folklor i tradycja, ale także nowoczesność i współczesna forma wyrazu. Zespół łączy klasyczne formy z istniejącymi aranżacjami, dzięki czemu przyciąga zarówno młodych, jak i dojrzałych widzów. Dopełnieniem artystycznej oferty „Mazowsza” jest otwarte w 2021 roku Centrum Folkloru Polskiego „Karolin”, które mieści się w siedzibie zespołu, w Otrębusach pod Warszawą. Prezentuje ono kulturę polską w jej regionalnych odmianach oraz historię i działalność „Mazowsza” – powiedziała PAP Katarzyna Pasieczna, rzeczniczka prasowa zespołu.
Archiwum fotograficzne Polskiej Agencji Prasowej liczy kilkadziesiąt milionów zdjęć i wciąż wzbogaca się o nowe kolekcje. Jej zasoby sięgają lat 20. XX wieku. Stanowi ważną część dziedzictwa narodowego. Zatrzymane w kadrach obrazy rejestrują każdy aspekt życia społecznego, politycznego, gospodarczego, kulturalnego i religijnego na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Profesjonalna digitalizacja zasobów fotograficznych PAP umożliwia szeroki do nich dostęp przez stronę PAP (https://fotobaza.pap.pl/). Nad prawidłową identyfikacją oraz szczegółowym opisem zdjęć pracuje zespół specjalistów, przeglądając materiały źródłowe w czytelniach i archiwach. Klienci są na bieżąco informowani o nowych zdjęciach w Bazie Fotograficznej PAP.
Zainteresowała cię ta historia? Zapisz się na newsletter PAP Fotobox (https://rejestracja.pap.com.pl/fotobox) i co miesiąc odkrywaj m.in. archiwalne kadry dotyczące postaci, miejsc i wydarzeń.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ miś/
