Prof. Tomasz Strzembosz. Fot. PAP/R. Pietruszka
"Profesor Tomasz Strzembosz - człowiek, uczony, obywatel" to tytuł konferencji naukowej, którą w czwartek w Warszawie zorganizował IPN. "Prof. Strzembosz uczył historyków nie tylko rzemiosła; był też ich wychowawcą" - podkreślił prezes IPN Łukasz Kamiński.
"Profesor Tomasz Strzembosz, wybitny i zasłużony historyk, jest jedną z niewielu osób, które w ostatnim ćwierćwieczu stworzyły własną szkołę historyczną. Był człowiekiem, którego cechowało zaangażowanie obywatelskie, jedną z najważniejszych dziedzin jego aktywności było harcerstwo" - przypomniał Kamiński, który konferencję otworzył wspólnie z synem historyka, Maciejem Strzemboszem.
W rozmowie z PAP szef IPN przypomniał, że prof. Strzembosz uczył młodych historyków nie tylko rzemiosła, ale był także ich znakomitym wychowawcą. "Był kimś więcej niż nauczycielem, wpływał na wrażliwość swoich uczniów i ich sposób postrzegania świata" - powiedział Kamiński. Zwrócił uwagę, że z inspiracji prof. Strzembosza jego uczniowie podejmowali tematy, które w okresie komunizmu były albo fałszowane albo w ogóle nie były badane.
"Profesor Tomasz Strzembosz, wybitny i zasłużony historyk, jest jedną z niewielu osób, które w ostatnim ćwierćwieczu stworzyły własną szkołę historyczną. Był człowiekiem, którego cechowało zaangażowanie obywatelskie, jedną z najważniejszych dziedzin jego aktywności było harcerstwo" - przypomniał prezes IPN Łukasz Kamiński, który konferencję otworzył wspólnie z synem historyka, Maciejem Strzemboszem.
"W PRL rozwój nauk historycznych hamowany był i wypaczany przez nieustanne ingerencje cenzury. Oficjalnie uznawana wersja historii daleka była od prawdy, historycy zaś uważani za narzędzia państwa komunistycznego. Tylko niewielu z nich potrafiło zaryzykować spokojne życie, zawodową karierę i upominać się o przemilczaną prawdę, o prawo do badania niewygodnych tematów, odkrywania białych plam naszych narodowych dziejów. Wśród tych nielicznych szczególnie mocno wyróżniał się prof. Tomasz Strzembosz" - czytamy w broszurze, którą IPN wydał w tym roku w serii "Patroni naszych ulic".
Spotkanie, które Instytut zorganizował w Centrum Edukacyjnym, wiąże się z przypadającą w październiku 10. rocznicą śmierci prof. Strzembosza. Wśród zaproszonych do dyskusji uczestników konferencji było wielu wybitnych polskich historyków, m.in. prof. Wojciech Materski, prof. Grzegorz Motyka, prof. Andrzej Paczkowski, prof. Wojciech Roszkowski i prof. Tomasz Szarota.
O biografii Strzembosza, znawcy konspiracyjnej walki zbrojnej w okupowanej Polsce i profesora m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, opowiadał dr Adam Baran. Podkreślił, że historyk pozostawił po sobie liczne grono badaczy; są to m.in. profesorowie PAN, przewodniczący Rady Naukowej IPN, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, naczelnicy biur edukacji IPN. "Profesor Strzembosz potrafił przekazać swoją pałeczkę w sztafecie pokoleniowej historyków" - zauważył badacz.
Podczas konferencji badacze omówili dokonania naukowe prof. Strzembosza dotyczące m.in. Szarych Szeregów, Armii Krajowej, okupacji sowieckiej w latach 1939-1941. Inne podjęte tematy to zaangażowanie obywatelskie historyka, jego droga harcerska (po upadku komunizmu w 1989 r. był współtwórcą ZHR), a także kwestia szkoły historycznej Strzembosza.
Spotkanie naukowców zakończy finał VI edycji Konkursu o Nagrodę im. prof. Tomasza Strzembosza, która wręczana jest autorowi najlepszej książki dotyczącej historii po 1939 r. W ubiegłym roku wyróżnienie to przyznano dwóm badaczom: Pawłowi Kowalowi za książkę "Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989" oraz Bartoszowi Kaliskiemu, autorowi publikacji "Archidiecezja gnieźnieńska w czasach komunizmu".
Prof. Tomasz Strzembosz (1930-2004) był badaczem historii Polski okresu II wojny światowej, związanym z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz Instytutem Studiów Politycznych PAN. Na przełomie lat 80. i 90. przewodniczył Radzie Naczelnej Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej, od 1992 r. został honorowym przewodniczącym ZHR.
Zainteresowania badawcze prof. Strzembosza koncentrowały się na tematyce konspiracyjnej walki zbrojnej w okupowanej Warszawie, dziejach partyzantki i konspiracji na Kresach Północno-Wschodnich RP w czasie okupacji sowieckiej w latach 1939-1941. Był on autorem kilkuset prac historycznych, w tym m.in. książek "Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1945", "Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945" i "Rzeczpospolita podziemna". (PAP)
nno/ ls/
