Wincenty Witos. Fot. PAP/CAF/Archiwum
Zakończyły się prace konserwatorskie w rodzinnym domu Wincentego Witosa w Wierzchosławicach k. Tarnowa. Wymieniono m.in. polepę glinianą, wapienne tynki, stolarkę drzwiową i okienną oraz strzechę. W planach jest stworzenie na terenie gospodarstwa mini skansenu.
Janusz Skicki, kierownik Muzeum Wincentego Witosa poinformował PAP, że odnowienie wnętrza zabytkowej chałupy z początku XIX-wieku było możliwe dzięki dotacji przyznanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wymiana pokrycia dachu została sfinansowane ze środków pochodzących ze społecznej zbiórki prowadzonej przez Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach.
We wnętrzu chałupy wykonana została nowa polepa (klepisko) z gliny pomieszanej z plewami jęczmiennymi. Stare tynki wapienne zostały odbite a drewniane ściany domostwa wyczyszczone i zaimpregnowanie. Następnie położono na nie nowe tynki wapienne. Dokonano też renowacji stolarki wewnętrznej: wszystkich drzwi i okien, a także kompleksowego remontu dwóch pieców glinianych. Odnowione zostały drewniane stropy – w czasie prac przy nich na jednej z belek stropowych pod grubą warstwą tynku konserwatorzy odnaleźli wyrytą datę budowy domu – 1815 r.
Ze środków zebranych przez stowarzyszenie opiekujące się gospodarstwem Witosa przeprowadzono remont pokrycia dachu. „To był w zasadzie największy mankament tego domu. Strzecha przeciekała, słoma w niej była stara, zbutwiała - to powodowało degradację całego budynku” - ocenił Skicki.
Po usunięciu starego pokrycia chałupa została przykryta nową strzechą żytnią. Opiekunom domu zależało, aby wszystkie materiały i technologie były zgodne ze zasadami sztuki budowlanej na tym terenie z początku XIX-wieku. Dlatego konserwatorzy używali tylko naturalnych budulców, jak glina, wapno, drewno i słoma, a do ich obróbki stosowano tradycyjne narzędzia.
Jak podkreślił gospodarz obiektu, dom Wincentego Witosa nie jest na razie udostępniany zwiedzającym. Będzie to możliwe z początkiem sezonu turystycznego na przełomie marca i kwietnia. Najpierw muszą wyschnąć ściany i podłogi, a następnie do izb wrócą oryginalne, zabytkowe sprzęty.
Gospodarze muzeum chcieliby w najbliższych latach dobudować na jego terenie stodołę i studnię z żurawiem, aby w obejściu powstał mini-skansen. Zawarli już porozumienie z wójtem gminy Wierzchosławice, na mocy którego 4-arowa działka z domem Witosa zostanie powiększona o kolejnych kilka arów. Pozwoli to powiększyć gospodarstwo i urządzić porządny parking dla turystów.
Muzeum powołane staraniem działaczy ludowych i rodziny W. Witosa w 1971 r. składa się z domu rodzinnego, w którym Witos się urodził oraz z gospodarstwa wybudowanego w latach 1905 - 1913 przez samego Witosa. W skład gospodarstwa wchodzą: budynek mieszkalny, stajnia, dwie stodoły i piwnica.
W "starym domu” zgromadzono eksponaty etnograficzne, pochodzące z chłopskich gospodarstw w Wierzchosławicach i ukazujące warunki życia na wsi w XIX w. Wnętrze domu mieszkalnego w nowej zagrodzie zachowało autentyczny charakter z okresu życia Witosa, z meblami, dokumentami. Izba pamięci umieszczona w budynku dawnej stajni przedstawia dokładną biografię W. Witosa poprzez ikonografię, przedwojenne kroniki filmowe itp.
W spichlerzu znajduje się wystawa sztandarów organizacji ludowych z różnych okresów. Najcenniejszy jest sztandar Zarządu Powiatowego Tarnów PSL Piast z 1928 r. Oryginalne wnętrze stodoły wyposażono w narzędzia rolnicze, jakich używał Witos.
Wincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 r. we wsi Wierzchosławice w pow. tarnowskim. Pochodził z biednej rodziny chłopskiej, posiadającej dwumorgowe gospodarstwo. Był politykiem - jednym z przywódców Centrolewu, działaczem ruchu ludowego, trzykrotnym premierem. W Stronnictwie Ludowym działał od 1895 r. Po aresztowaniu przez władze sanacyjne, osadzony był w twierdzy brzeskiej. W czasie II wojny światowej był internowany przez Niemców, odrzucił propozycję utworzenia rządu kolaboracyjnego. W 1945 r. został prezesem nowo powołanego Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie. Spoczął w rodzinnych Wierzchosławicach; w uroczystościach pogrzebowych, trwających od 2 do 6 listopada, uczestniczyły tłumy.
Witos był autorem m.in. "Wyboru pism i artykułów", trzytomowych "Moich wspomnień" oraz "Mojej tułaczki". W 1922 r. odznaczony został Orderem Orła Białego. (PAP)
rgr/ pz/
