Animacje 3D, przedstawiające Zamek Żupny w Wieliczce w czterech fazach historycznych od XIII do połowy XIX wieku, przygotowało Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka - poinformowała PAP Małgorzata Bogucka z muzeum.
Wygląd zamku w konkretnych okresach historycznych zrekonstruowano cyfrowo na podstawie źródeł historycznych i drobiazgowych studiów ikonograficznych.
Udźwiękowiony 8-minutowy pokaz, dostępny na stronie internetowej muzeum, zostanie także włączony w stałą ekspozycję w Zamku Żupnym.
Dzięki animacjom można prześledzić rozwój całego kompleksu zamkowego razem z murami obronnymi przez wieki oraz zapoznać się z ciekawymi szczegółami budowli, które się nie zachowały.
Jak widać na animacjach, na przełomie XIII i XVI wieku zamek był prostokątnym murowanym budynkiem z drewnianą nadbudową otoczonym owalnie murem obronnym z fosą. W obrębie murów zachował się szyb drążony w poszukiwaniu soli; brama znajdowała się w tym miejscu, gdzie funkcjonuje do dziś.
W drugiej połowie XV w. zamek rozbudowano i podwyższono, powstała w nim m.in. jednofilarowa sala z dekoracyjnym sklepieniem gotyckim; z budowli przy murach zbudowano piętrowe skrzydło północne, a wewnątrz murów zamkowych wybudowano kuchnię, wydającą bezpłatne posiłki pracownikom żupnym. Fundamenty kuchni oraz baszta z fortyfikacji miejskich, do których włączono zamek, pozostały do dziś.
W połowie XVI w. budynek zamku i północne skrzydło połączyła sala "gdzie żupniki wymalowano", wzniesiona ponad dziedzińcem. Ponad środkową częścią zamku wznosiła się wieża strażnicza z zegarem (założonym przed 1518 r.), z której grą na dudach, a w XVII w. na trąbce, wzywano robotników do pracy.
W XVIII w. zamek był gruntownie przebudowywany i wyremontowany. Zlikwidowano salę nad dziedzińcem, a później dobudowano ganek komunikacyjny wzdłuż budynku północnego. Po rozbiórce drewnianych zabudowań gospodarczych od strony południowej powstał parterowy budynek stajni i wozowni (poł. XIX w).
Zamek Żupny jest przykładem średniowiecznego budownictwa obronnego, ściśle związanego z dziejami górniczego przedsiębiorstwa państwowego - Żup Krakowskich, dla którego był siedzibą do 1945 r. Po renowacji mieści się w nim Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
Obecnie kompleks zamku składa się z trzech budowli: Zamku Środkowego zwanego Domem pośród Żupy (koniec XIII w.), Zamku Północnego, zwanego Domem Żupnym (XIV-XV w.) i budynku południowego (I poł. XIX w.). W skład założenia zamkowego wchodzą ponadto: rezerwat szybu górniczego z połowy XIII w., fragmenty murów kuchni żupnej z XV w. i murów obronnych z końca XIII w. wraz z bardzo dobrze zachowaną basztą z XIV w.
W czerwcu ubiegłego roku Zamek Żupny razem z kopalnią soli w Bochni wpisano na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W ten sposób - razem z Kopalnią Soli Wieliczka, obecną tam od 1978 r. - na liście UNESCO znalazły się wszystkie obiekty związane z historycznym wydobyciem soli w Małopolsce. Figurują tam jako "Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni". (PAP)
hp/ amac/
