Rewers pateny z ok. 1180 r. ze skarbca Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Fot PAP/W. Kryński, T. Prażmowski
Łaskami słynący obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV w. oraz kopie romańskiej pateny Mieszka III i kielicha pochodzącego z daru Kazimierza III Wielkiego zobaczyć można od kwietnia w udostępnionym zwiedzającym skarbcu Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu.
Przygotowanie do otwarcia skarbca trwało ok. trzech lat. Jego pomieszczenia mieszczą się nad zakrystią, w najstarszej, gotyckiej części kaliskiej kolegiaty. Zgromadzono w nim ok. 700 obiektów, w tym rzeźby, obrazy, srebra, szaty liturgiczne oraz relikwiarze.
Jak powiedział PAP kustosz Sanktuarium Świętego Józefa, ks. Jacek Plota, do najcenniejszych obiektów zaprezentowanych zwiedzającym należy łaskami słynący obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1424 roku. Dzieło, zwane inaczej "Madonną od ognia", to najstarszy zabytek gotyckiego malarstwa tablicowego w Wielkopolsce. „Kopia jest w ołtarzu, dość zniszczony i rzadko dotąd prezentowany oryginał znalazł się właśnie w skarbcu” – powiedział.
Przygotowanie do otwarcia skarbca trwało ok. trzech lat. Jego pomieszczenia mieszczą się nad zakrystią, w najstarszej, gotyckiej części kaliskiej kolegiaty. Zgromadzono w nim ok. 700 obiektów, w tym rzeźby, obrazy, srebra, szaty liturgiczne oraz relikwiarze.
Unikalnym zabytkiem jest też umieszczone w specjalnej gablocie kantatorium, czyli kodeks kantora, pochodzący z fundacji Jana Łaskiego z 1520 roku.
Odwiedzający skarbiec podziwiać też mogą kopię romańskiej pateny księcia Mieszka III Starego, ufundowaną dla klasztoru cystersów w Lądzie, oraz kopię kielicha mszalnego ufundowanego w 1363 r. przez króla Kazimierza III Wielkiego.
Wyeksponowano także portrety arcybiskupów gnieźnieńskich, kolekcję relikwiarzy oraz cennych sreber. Ważnym elementem zbiorów kaliskiej świątyni są pochodzące z XV–XVIII w. szaty liturgiczne. W skarbcu zgromadzono ich ponad 400.
„Do ekspozycji wystawionych jest kilka sztuk, one będą okresowo zmieniane. Chodzi o stan tkanin i konieczność ochrony ich przed światłem. Szaty zostały wcześniej poddane specjalnym zabiegom konserwatorskim. Większość z nich spoczywa jednak w specjalnych szafach” – podał ks. Plota.
Jak wyjaśnił, specyfiką ekspozycji jest to, iż większość obecnych na niej obiektów jest w jakiś sposób związana z sanktuarium: służyły w nim do liturgii lub do ozdoby przybytku Pańskiego, zostały ufundowane przez kapłanów w nim posługujących, bądź też są darami, najczęściej wotywnymi, przeznaczonymi dla tej świątyni.
"Dary pochodziły od wybitnych postaci: monarchy, prymasów, magnatów, ale także zwykłych, skromnych osób. Oczywiście, jest też kilka dzieł o historii nieco bardziej skomplikowanej, tak jak pochodząca z cysterskiego Lądu patena, monstrancja należąca pierwotnie do kartuzów w Gidlach, czy księga kantora, ale one także znajdują się w naszej świątyni od bardzo wielu lat” – dodał.
Ponieważ skarbiec ma charakter magazynu studyjnego, dla zwiedzających dostępna jest tylko część zgromadzonych w nim obiektów. Pomieszczenia są klimatyzowane i monitorowane, dzięki temu skarby kaliskiej świątyni są bezpieczne i odpowiednio przechowywane. Poszczególne obiekty umieszczono w specjalnie dla nich zaprojektowanych gablotach i szafach.
Skarbiec nie ma stałych godzin otwarcia. Dostępny jest w poniedziałki i piątki po uprzednim umówieniu się w sekretariacie sanktuarium. Ekspozycję przygotowała dr Ewa Andrzejewska, kaliski historyk sztuki i pracownik Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej. (PAP)
rpo/ bno/
