W 2017 roku rozpocznie się remont pałacu w Lewkowie

Pałac w Lewkowie powstał w czasie trwania obrad Sejmu Czteroletniego, w latach 1788-1791. Jego fundatorem był kaliski łowczy związany z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim - Wojciech Lipski, który w 1776 roku mianowany został generałem adiutantem polskiego króla.

Widniejący na elewacji pałacu kartusz z datą 1791 r. jest nie tylko pamiątką zakończenia budowy, ale i rokiem uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Jak podkreśliła kierownik Zespołu Pałacowo - Parkowego w Lewkowie Agnieszka Gibasiewicz, „w rodzinie pamięć o Konstytucji 3 Maja musiała być bardzo silna. Wnuk generała Wojciecha – Wojciech Lipski, poseł na Sejm Wielkiego Księstwa Poznańskiego na cześć Hugona Kołłątaja, głównego autora Konstytucji 3 Maja, nazwał jedną ze wsi należących wówczas do majątku Lewkowskiego – Kołłątajewem”.

Związek z majową Konstytucją obrazuje także historia o biało-czerwonych kasztanach, które zakwitły wówczas w Wielkopolsce. Poseł Wojciech Lipski nakazał zaszczepić jedno z drzew rosnące przy pałacu na podkładzie kasztana czerwonego i w maju, w rocznicę Konstytucji, kasztan zakwitnął dwukolorowo. „Gdy do Lewkowa przyjechał landrat Niemiec i dziwił się, że kasztan tak kwitnie, poseł Wojciech Lipski powiedział mu: U nas to normalne, nawet drzewa kwitną narodowo, biało-czerwono” – zaznaczyła Gibasiewicz.

Projekt remontu pałacu był najbardziej kosztownym ze wszystkich projektów starających się o dofinansowanie ze środków unijnych w Wielkopolsce. Jego koszt szacowany jest na ok. 20 mln zł, z czego Wielkopolski Urząd Marszałkowski w ramach środków z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 dofinansuje go kwotą 14,45 mln zł.

Pałac w Lewkowie powstał w czasie trwania obrad Sejmu Czteroletniego, w latach 1788-1791. Jego fundatorem był kaliski łowczy związany z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim - Wojciech Lipski, który w 1776 r. mianowany został generałem adiutantem polskiego króla. Widniejący na elewacji pałacu kartusz z datą 1791 r. jest nie tylko pamiątką zakończenia budowy, ale i rokiem uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Jak podkreśliła w rozmowie z PAP dyrektor Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej Sylwia Kucharska, rozpoczęcie prac budowlanych planowane jest w pierwszej połowie 2017 roku. „Wpisanie remontu pałacu w Lewkowie na listę projektów kluczowych jest dopiero pierwszym krokiem” – wskazała.

„Konieczne jest złożenie pełnego wniosku o dofinansowanie, co wiąże się z opracowaniem dokumentacji technicznej. Na tym etapie będzie przygotowywany projekt funkcjonalny, z którego wynikać będzie funkcja poszczególnych budynków: pałacu, oficyn i wozowni” – powiedziała.

Dodała, że projekt uwzględniać będzie zarówno działalność kulturalną, jak również komercyjną, związaną z regionalną turystyką.

Jak podają źródła historyczne, pałac powstał prawdopodobnie na podstawie projektu nadwornego architekta Stanisława Augusta - Jana Christiana Kamsetzera. W późniejszym czasie przebudowano go w stylu klasycystycznym i stanowił wówczas najbardziej okazałą budowlę tego stylu w regionie.

„Pałac należał też do pierwszej serii rezydencji klasycystycznych w Wielkopolsce i był wierną kopią pałacu w Siernikach koło Wągrowca, który był jednocześnie pierwszym pałacem klasycystycznym na terenach ówczesnej Rzeczypospolitej” – podkreśliła Gibasiewicz.

„Pałac jest murowany, piętrowy, na rzucie prostokąta z czterokolumnowym wgłębnym portykiem jońskim zwieńczonym trójkątnym tympanonem, a na frontonie widnieje maksyma +Sobie, Swoim Przyjaciołom, Potomności+. Od strony parku jest wielka sala rotundowa zamknięta półkolistym ryzalitem” – dodała.

Zaznaczyła też, że najbardziej oryginalną cechą pałacu i zjawiskiem unikalnym na terenie całej ówczesnej Polski był sposób opracowania elewacji, którą ozdobiono „niezwykle obficie dekoracją sztukatorską, malarską oraz rzeźbą pełnoplastyczną”.

„Program dekoracyjny nawiązywał do rzemiosła wojennego - elewacja frontowa - oraz programu rodowo – heraldycznego. Dekoracje wnętrz, zwłaszcza polichromie o charakterze iluzjonistycznym, pochodzą z ok. 1800 r. i są autorstwa znanego malarza klasycystycznego Antoniego Smuglewicza, specjalisty od iluzjonistycznych dekoracji teatralnych” – tłumaczyła Gibasiewicz.

W czasach swojej świetności Pałac w Lewkowie gościł wiele znamienitych osobistości: brata Napoleona, króla Westfalii Hieronima Bonaparte, poetę Romana Zmorskiego, prezydenta RP Ignacego Mościckiego, czy słynnego publicystę Stanisława Cata Mackiewicza. Pałac był również domem przedwojennego ambasadora RP w Berlinie Józefa Lipskiego.

Przed II wojną światową w pałacu znajdowały się cenne meble i liczne dzieła sztuki, jak rzeźby, obrazy, pamiątki narodowe i niezwykle bogate archiwum, z którego korzystali także polscy historycy oraz księgozbiór z wieloma „białymi krukami” liczący ok. 10 tys. woluminów. Większość zabytków zostało niestety zagrabiona przez Niemców w czasie wojny.

Ostatni remont generalny obiekt przeszedł w latach 1973-1987. Niedługo po tym, pałac przejęło Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej i utworzyło Zespół Pałacowo – Parkowy. Do rejestru zabytków Pałac w Lewkowie wpisano w 1951 roku.

Obecnie w obiekcie znajduje się ekspozycja muzealna prezentująca m.in. depozyt rodziny Lipskich z dawnego wyposażenia pałacu, kolekcję sarmackich portretów oraz pamiątki po dawnych włodarzach.

Gibasiewicz zaznaczyła, że dawna rodowa siedziba Lipskich herbu Grabie zawsze odgrywała bardzo znaczącą rolę na terenie nie tylko południowej Wielkopolski, ale i całego regionu.

„Był to ważny ośrodek działalności narodowowyzwoleńczej, działalności konspiratorskiej, choćby w okresie Wiosny Ludów, czy powstań narodowych. Stąd też krzewiono oświatę agrarną i od samego początku Lipscy bardzo mocno zaangażowali się w działalność niepodległościową. Wielu działało na arenie parlamentarnej. Z Lewkowa pochodził też pierwszy polski starosta ostrowski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. – Wojciech Lipski” – zaznaczyła.

Pałac w Lewkowie odwiedza co roku od 2,5 do 4,5 tys. turystów.(PAP)

ajw/ mhr/