Przedstawiciele Związku Nauczycielstwa Polskiego z całego kraju złożyli w Łodzi hołd nauczycielom tajnego nauczania w 75. rocznicę powstania Tajnej Organizacji Nauczycielskiej.
W czasie uroczystości odbywającej się w czwartek w sali obrad łódzkiego magistratu prezes ZNP Sławomir Broniarz podkreślił, że obchody organizowane są w celu przywrócenia pamięci o Tajnej Organizacji Nauczycielskiej oraz oddania hołdu i szacunku tym, którzy tworzyli tajne nauczanie w czasie II wojny światowej i przez wiele lat pozostawali w zapomnieniu.
„Przekształcenie się ZNP w TON było wydarzeniem społecznym - jedynym tego rodzaju w okupowanej Europie. Z tym większym szacunkiem (odnosimy się) do tych, którzy narażali życie własne i swoich rodzin" – dodał.
Broniarz zachęcił nauczycieli do przekazywania uczniom wiedzy na temat okupacyjnej „szkoły bez dzwonka”. „Ta lekcja historii będzie naszym wkładem w wychowanie patriotyczne młodego pokolenia” – zaznaczył.
Efektem działalności nauczycieli skupionych w TON było uruchomienie zlikwidowanych przez okupanta szkół średnich, zakładów kształcenia nauczycieli, szkół wyższych, które z konieczności musiały funkcjonować w konspiracji. Prowadzono tajne lekcje historii, geografii i literatury ojczystej w szkołach powszechnych, które zostały usunięte decyzją władz okupacyjnych.
Jak podkreślił historyk Janusz Szlawski, w momencie wybuchu wojny w kraju na rozpoczęcie roku szkolnego czekało ok. 5 mln uczniów oraz 100 tys. nauczycieli.
Tajna Organizacja Nauczycielska (TON) powstała w październiku 1939 r. w Pilaszkowie (Łódzkie). Do organizatorów TON należeli przedwojenni działacze Związku Nauczycielstwa Polskiego: Zygmunt Nowicki, Kazimierz Maj, Wacław Tułodziecki, Teofil Wojeński i Czesław Wycech.
"W warunkach okupacji liderzy związkowi błyskawicznie wypracowali koncepcję działania opartą na dwóch celach: organizacji siatki konspiracyjnej i tajnego nauczania oraz pomocy koleżeńskiej" – powiedział Szlawski.
TON wspierała tajne nauczanie, organizowała opiekę nad nauczycielami i ich rodzinami, gromadziła i wydawała podręczniki, współpracowała z ruchem oporu.
Efektem działalności nauczycieli skupionych w TON było uruchomienie zlikwidowanych przez okupanta szkół średnich, zakładów kształcenia nauczycieli, szkół wyższych, które z konieczności musiały funkcjonować w konspiracji. Prowadzono tajne lekcje historii, geografii i literatury ojczystej w szkołach powszechnych, które zostały usunięte decyzją władz okupacyjnych.
Z TON związanych było ponad 20 tys. nauczycieli szkół powszechnych, średnich i wyższych. Działali zarówno na terenie Generalnego Gubernatorstwa, jak i na obszarach Polski wcielonych do III Rzeszy oraz leżących za Bugiem. Prawie 10 tys. spośród nich zginęło podczas okupacji.(PAP)
agm/ laz/
