"Z Orłem Białym przez wieki"
Poduszka należąca do Józefa Piłsudskiego z wyhaftowanym Orłem Białym oraz monety, medale, sztandary i biżuteria patriotyczna z motywem polskiego godła znalazły się wśród eksponatów prezentowanych na nowej wystawie stałej w stołecznym Muzeum Niepodległości.
Ekspozycja "Z Orłem Białym przez wieki. Symbol władców państwa i narodu" to zmodernizowana i poszerzona wystawa stała prezentowana w Muzeum Niepodległości od 2007 r. Prezentuje ona historię Orła Białego od czasów legendarnych po dzień dzisiejszy.
W pierwszej sali przybliżono dzieje polskiego godła - od czasów dawnych do rozbiorów. "Dowiemy się m.in. dlaczego to właśnie orzeł stał się naszym godłem i czy występował w parze z innymi znakami. Okres ten oprócz ilustracji zostanie przybliżony dzięki trójwymiarowym reprodukcjom umożliwiającym poznanie historii godła przez dotyk" - opowiadał na środowej konferencji prasowej autor scenariusza wystawy Krzysztof Mordyński.
Jak relacjonował, różne postacie Orła Białego związane są przede wszystkim z pieczęciami królewskimi, które można oglądać w powiększeniu na reprodukcjach, ale także - dotknąć. Dzięki temu wystawa jest też dostępna dla osób niedowidzących, dla których przygotowano także audiodeskrypcję.
Będzie można też ułożyć herb na tablicy, przymierzyć hełm rycerski czy dotknąć kopii tarczy i miecza Szczerbiec. "A także kopii pieczęci Kazimierza Wielkiego uznawanej za jeden z najpiękniejszych wzorów Orła Białego oraz wykonać odbitki drzeworytów z herbem Królestwa Polskiego lub pieczęcią Rządu Narodowego z czasów powstania styczniowego. Możemy pokręcić również +kołem historii+" - powiedział Mordyński.
Na drugiej sali prezentowane są obiekty z kolekcji Muzeum Niepodległości dotyczące okresu ostatnich 200 lat. "Można tu zobaczyć zarówno orzełki wojskowe, jak i oficjalne orły, a także znajdujące się na przedmiotach użytkowych. Prezentujemy m.in. numizmaty - medale i monety z motywem Orła. Te współczesne noszą jego obecny wizerunek, natomiast jeszcze przed wojną były dopuszczalne pewne modyfikacje artystyczne. Mamy specjalne multimedialne stanowisko, gdzie można zobaczyć monety od najstarszych po współczesne" - podkreślił autor scenariusza wystawy.
Motyw Orła umieszczano także na przedmiotach użytkowych często mniej typowych, jak zegarek noszony dawniej przez mężczyzn przy surducie. Orzeł był też obecny w biżuterii damskiej jako znak patriotyczny. "Ta biżuteria była zresztą często bardzo dekoracyjna. Na wystawie prezentujemy również Orła wyhaftowanego na poduszce należącej do marszałka Józefa Piłsudskiego, która była wyposażeniem jego salonki i została uratowana w 1939 r. Można obejrzeć także przygotowane przez nas katalogi pokazujące jak drzeworytnicy przedstawiali motyw Orła" - mówił Mordyński.
Prezentowany jest też muzealny zbiór sztandarów i innych tkanin z motywem Orła. To m.in. sztandary przedwojenne, kilim z okresu Legionów Polskich czy tzw. tkaniny patriotyczne z motywem Orła Białego zamawiane do domów w okresie zaborów. W tej części wystawy można też zobaczyć hełmy wojskowe z okresu I i II wojny, niemiecki hełm noszony przez powstańców warszawskich oraz hełm z okresu ludowego Wojska Polskiego. "Także znajdował się on na przedmiotach zarówno oficjalnych, jak artystycznych i użytkowych" - zaznaczył autor scenariusza wystawy.
W jego ocenie historia Orła Białego jest pasjonująca także dlatego, że nie została do końca poznana. "Powstała na ten temat obszerna literatura, ale wciąż pozostaje otwarte pytanie od którego momentu Orzeł jednoznacznie łączy się z Polską. Taką datą przełomową jest użycie Orła Białego w funkcji herbu Królestwa Polskiego w 1295 r. przez króla Przemysła II. Natomiast niewątpliwie był stosowany wcześniej. Później towarzyszył nam przez wieki, co jest historią dość rzadką w Europie, bo poszczególne państwa zmieniały swoje znaki" - mówił Mordyński.
"Sam znak Orła jest tak atrakcyjny wizualnie, że przez lata powstało wiele jego artystycznych przedstawień. Jego wygląd zmieniał się przez wieki do formy obecnej, która ostatecznie została ustalona i poddana ochronie prawnej w 1990 r. Jednak wygląd Orła w obecnie nam znanej formie pochodzi z 1927 r. kiedy został zaproponowany przez znanego grafika prof. Zygmunta Kamińskiego" - podsumował. (PAP)
akn/ agz/
