Wystawa "Świadectwo 1939-1946"
Ponad 30 płaskorzeźb poświęconych doświadczeniom osób deportowanych podczas wojny w głąb ZSRR autorstwa prof. Stanisława Kulona można zobaczyć na wystawie "Świadectwo 1939-1946", której wernisaż odbył się we wtorek w stołecznym Przystanku Historia IPN.
"W związku z 75. rocznicą pierwszych deportacji Polaków w głąb Związku Sowieckiego, które zaczęły się 10 lutego 1940 r. przygotowaliśmy wystawę prac prof. Stanisława Kulona, który jako dziecko był jednym z deportowanych. W wieku 10 lat razem z rodzicami i rodzeństwem został wywieziony na Ural. Ciężkie warunki życia i katorżnicza praca przyczyniły się do śmierci jego rodziców i trójki rodzeństwa" - opowiadała PAP Renata Bieniek z Przystanku Historia Centrum Edukacyjnego IPN.
Stanisław Kulon po latach w sowieckich sierocińcach w 1946 r. wrócił do Polski razem z siostrą i bratem. Najpierw uczył się w Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, gdzie prof. Antoni Kenar odkrył w nim talent. Później studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 1958–1966 był asystentem w pracowni prof. Ludwiki Nitschowej, a od 1988 do 2000 r. – profesorem Wydziału Rzeźby ASP.
Na wystawie można zobaczyć 33 płaskorzeźby, wykonane na barwionych sosnowych tablicach, przedstawiające historię jego rodziny i innych deportowanych Polaków.
"Pierwsze z prac pokazują sielskie życie na Kresach Wschodnich, następnie obserwujemy dramat 17 września oraz deportacje i straszliwe warunki zsyłki, kiedy Polacy budowali od podstaw całe osady i pracowali ciężko przy wyrębie drewna. Prace przedstawiają również śmierć rodziców i rodzeństwa artysty, a ostatnim akcentem jest jego powrót do Polski, który ilustruje symboliczna rycina podzielona na dwie części. Po jednej stronie jest nicość i pustka, po drugiej - idylliczny obraz szczęśliwej Polski" - mówiła Bieniek.
Oprócz płaskorzeźb na ekspozycji można zobaczyć kilka rzeźb artysty, które przedstawiają wizerunki matek-sybiraczek, a także Matkę Boską Sybiraków i Matkę Boską Katyńską.
Podczas II wojny światowej Związek Sowiecki przeprowadził cztery wielki akcje deportacyjne polskich obywateli. Nocą z 9 na 10 lutego 1940 r. na rozkaz Moskwy z Polski wywieziono pierwszych 140 tys. osób – głównie rodziny wojskowych, urzędników, pracowników służby leśnej i kolei ze wschodniej części kraju.
Jedna trzecia deportowanych trafiła na północ europejskiej części Rosji, do obwodu archangielskiego i Komijskiej ASRS, wielu przesiedlono do Kraju Krasnojarskiego i obwodu omskiego na Syberii. Łącznie Sowieci przeprowadzili cztery deportacje – drugą z 12/13 kwietnia 1940 r., trzecią z 28/29 czerwca 1940 r., a czwartą – w maju 1941 r.
Wystawa "Świadectwo 1939-1946" będzie czynna do 26 lutego. (PAP)
akn/ par/
