Ratusz w Mławie. XIX w. Źródło: Wikimedia Commons
Fragmenty ceramiki z XIII i XIV wieku odnaleziono podczas prac wykopaliskowych w Mławie (Mazowieckie). Według archeologa Andrzeja Grzymkowskiego, odkryte artefakty mogą stanowić ślady osadnictwa wcześniejsze niż znane dotąd początki miasta z XV wieku.
Rozpoczęte w czerwcu prace wykopaliskowe, które trwały pięć tygodni, prowadzono wokół pochodzącego z XVIII wieku kościoła św. Wawrzyńca. Głównym celem było odnalezienie najstarszych śladów osadnictwa oraz ustalenie, czy we wczesnym średniowieczu mógł istnieć tam gród lub strażnica.
„Natrafiliśmy na liczne fragmenty ceramiki datowanej wstępnie na XIII i XIV wiek, co może być dowodem na wcześniejsze osadnictwo niż to, które jest dotychczas znane, czyli z początku XV wieku. Pewne jest, że ceramika ta nie znalazła się tam przypadkowo. Natomiast ustalenie, jakiego typu mogło to być osadnictwo i czy mogło być związane z istnieniem strażnicy lub grodziska wymaga jeszcze dalszych badań” – powiedział PAP Grzymkowski, pracownik mławskiego Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej, który kierował wykopaliskami.
Podczas prac archeologicznych odsłonięto również fragmenty kamienno-ceglanego muru, prawdopodobnie pozostałości fundamentu pierwszego kościoła wybudowanego na mławskim wzgórzu w połowie XVI wieku. „Według dokumentów był to kościół drewniany, wzniesiony na planie krzyża, z murowaną zakrystią. Możliwe, że odkryte kamienno-ceglane pozostałości to część fundamentu pod tę właśnie zakrystię” – zaznaczył Grzymkowski. Dodał, iż wyniki przeprowadzonych prac wykopaliskowych są jeszcze szczegółowo opracowywane.
Obecny kościół św. Wawrzyńca wraz z cmentarzem parafialnym położony jest na wzgórzu, gdzie zgodnie z legendą, odpoczywał św. Wojciech w drodze do Prusów - św. Wojciech, jeden z patronów Polski, jest także patronem Mławy. Miejsce prac archeologicznych zostało wybrane ze względu na swą historię, położenie i ukształtowanie terenu, typowe dla lokalizacji na obecnym północnym Mazowszu grodzisk, które we wczesnym średniowieczu stanowiły osłonę granicy z terenami Prusów i Jaćwingów. Wykopaliska zostały poprzedzone wykonanymi w 2015 r. odwiertami badawczymi.
„Prace archeologiczne były trudne, przede wszystkim ze względu na lokalizację, między ścianą kościoła a pobliskimi grobami. Wykonaliśmy dwa wykopy. Materiał, na który natrafialiśmy był mocno przemieszany, głównie za sprawą wcześniejszych pochówków, zwłaszcza pochodzącymi z XIX wieku. Znaleźliśmy duże kamienie, ceramikę nowożytną, a także pojedyncze monety z różnych epok, od XVII wieku do lat 30. XX wieku” – powiedział Grzymkowski.
Według niego, interesujące dla poszerzenia wiedzy o początkach Mławy byłoby kontynuowanie badań w tym samym miejscu, czyli w pobliżu kościoła św. Wawrzyńca. „Gdyby znalazły się fundusze na dalsze prowadzenie badań, można by założyć wykop sondażowy na obrzeżach cmentarza, a nawet poza jego ogrodzeniem, tam gdzie teren był najmniej wzruszony” – przyznał Grzymkowski.
Dotychczasowe prace archeologiczne prowadzone były w ramach projektu koordynowanego przez regionalną Stację Naukową im. prof. Stanisława Herbsta w Mławie. Ponad 20 tys. zł przeznaczył na ten cel mławski samorząd.
Mława otrzymała prawa miejskiej w 1429 r. nadane przez ówczesnych, współrządzących Mazowszem książąt: Siemowita V, Kazimierz II i Władysław I. Obecny herb miasta przedstawia dwie wieże zwieńczone krzyżami, pomiędzy którymi stoi św. Wojciech. Położony na mławskim wzgórzu kościół św. Wawrzyńca został wzniesiony w stylu barokowym ok. 1786 r. Wcześniej istniał tam drewniany kościół, który został wzniesiony ok. 1550 r.
Działająca w Mławie od 1968 r. Stacja Naukowa im. prof. Stanisława Herbsta jest regionalnym ośrodkiem naukowo-edukacyjnym, który organizuje sesje i konferencje tematyczne, poświęcone m.in. historii i etnografii, prowadzi działalność wydawniczą oraz organizuje seminaria naukowo-badawcze. (PAP)
mb/
