Warszawskie adresy Sienkiewicza - gra miejska Muzeum Historii Polski
Henryk Sienkiewicz wiele podróżował, zawsze jednak wracał do Warszawy, której obraz utrwalił w swoich powieściach. Warszawskim adresom pisarza – patrona roku 2016 - poświęcona jest gra miejska prowadzona 11 listopada przez Muzeum Historii Polski.
Sienkiewicz miał 12 lat, gdy po raz pierwszy, w 1858 roku, przyjechał do Warszawy z rodzinnego Podlasia na stancję. Zamieszkał na Rynku Starego Miasta. „Nie przypuszczał jeszcze wtedy, że to miasto stanie się odtąd miejscem stałego pobytu, że z nim zwiąże swoje życie. Urodzony na wsi, w Woli Okrzejskiej, został warszawianinem z wyboru” – pisał o Sienkiewiczu literaturoznawca Tadeusz Wiącek. Sienkiewicz został ponad 60 lat później pochowany w podziemiach katedry św. Jana.
Cała rodzina Sienkiewiczów sprowadziła się do Warszawy w kilka lat później, po tym jak sprzedali zadłużony majątek Wężyczyn. Zamieszkali początkowo na Pradze przy Olszowej 6, blisko Wisły, w kamienicy, którą kupili za resztę pieniędzy ze sprzedaży majątku. Jak pisał badacz życia Sienkiewicza Tadeusz Żabski – wynajem mieszkań przynosił około 800 rubli rocznie, co przy sporym długu hipotecznym tworzyło bardzo skromne warunki egzystencji wielodzietnej rodziny. Sienkiewicz, sam średni uczeń, musiał zarabiać na siebie korepetycjami.
Praskie otoczenie było bardzo biedne, więc rodzina zdecydowała się na wynajmowanie mieszkań w centrum miasta – przy Nowym Świecie 7 i 13 oraz w Alejach Jerozolimskich 74. Sienkiewicz chodził do kilku szkół mieszczących się m.in. w dzisiejszym Pałacu Staszica, gmachu przy Królewskiej 13.
W 1866 roku wstąpił Szkoły Głównej, mieszczącej się w Pałacu Kazimierzowskim. Sienkiewicz był na jednym roku m.in. z Aleksandrem Świętochowskim, Piotrem Chmielowskim, Aleksandrem Głowackim. W tym okresie Sienkiewicz nie mieszkał już w ciasnym mieszkaniu rodziców tylko na stancjach, gdzie miał więcej swobody, ale też i skromniejsze warunki.
Ważnym warszawskim adresem dla Sienkiewicza był salon Zakładu Panien Kanoniczek dla dobrze urodzonych dziewcząt, gdzie jego ciotka była ksienią. W budynku obok Ratusza naprzeciwko Teatru Wielkiego koncentrowało się życie całej rodziny po śmierci matki Sienkiewicza.
Wilcza 22 to adres, pod którym zamieszkał pisarz z nowo poślubioną Marią Szetkiewiczówną w 1881 roku. "Pokój dla mojej złotej pani jest cały turkusowy. Gdy urządzę tak, że tylko Ją wprowadzić, wydam wycie radości tak straszliwe, że ulica słusznie nazwę Wilczej będzie nosić" – pisał Sienkiewicz do Stanisława Witkiewicza przed ślubem.
Sienkiewiczowie szybko jednak przeprowadzili się na Chmielną 15, gdzie - jak wspomina Tadeusz Żabski - Sienkiewicz „mieszkanie z gustem urządził przy ulicy Chmielnej, żonie na meble wybrał atłas koloru zwiędłych liści”.
Syn pisarza, Henryk Józef Sienkiewicz urodził się 15 lipca 1882 roku już pod kolejnym adresem, przy Marszałkowskiej 85. Zapamiętano, że w okresie rozwiązania teściowa wyprawiła zięcia na wakacje. „Byłem dwa miesiące na wsi – w Nałęczowie. Kąpałem się, strzelałem kuropatwy, o bożym świecie nie wiedziałem" – wspominał Sienkiewicz ten okres.
Córka Jadwiga urodziła się trzy lata później w mieszkaniu w Alejach Jerozolimskich 25. Tutaj, w jednym z najruchliwszych punktów Warszawy, Sienkiewicz pisał „Ogniem i mieczem”. Ale najdłużej – osiemnaście lat – mieszkał przy Wspólnej 24, w pierwszym mieszkaniu, które kupił na własność. Tu pisarz wraz z teściami próbował stworzyć dom rodzinny dla dwójki dzieci, po śmierci żony.
W tym roku Muzeum Historii Polski organizuje w Święto Niepodległości w Warszawie trzy gry miejskie, wszystkie związane z Henrykiem Sienkiewiczem. Muzeum zorganizowało też spacer historyczny po Żoliborzu „Śladami 11 listopada” – to pierwsze działanie MPH w dzielnicy, gdzie mieścić się ma stała siedziba muzeum, które otwarte zostanie w 2018 roku na warszawskiej Cytadeli.
Z kolei w galerii Kordegarda można od piątku oglądać wystawę „Małe Wielkie Historie”, na której prezentowane są najciekawsze eksponaty podarowane MPH przez darczyńców. Wśród prezentowanych przedmiotów są m. in. wydawnictwa „drugiego obiegu”, sztandar Solidarności ze Studia Małych Form Filmowych, powielacze – wykorzystywane przez opozycję demokratyczną, fotografie, militaria, rękopisy i dokumenty.
Podczas wystawy prezentowany jest po raz pierwszy w Polsce amatorski dokument nakręcony przez pracownika ambasady Królestwa Szwecji Svena Grafstroema w Warszawie we wrześniu i listopadzie 1939 roku. Jest to jeden z nielicznych zachowanych filmów dokumentalnych z Warszawy tego okresu. Taśma filmowa z 1939 r. jest darem syna szwedzkiego dyplomaty. (PAP)
aszw/ par/
