Krzyż Wolności i Solidarności. Fot. IPN
Kilkudziesięciu działaczy opozycji z czasów PRL odebrało w piątek w Częstochowie Krzyże Wolności i Solidarności. W ten sposób zostali uhonorowani za działalność na rzecz niepodległości, suwerenności i respektowania praw człowieka.
W imieniu prezydenta Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył im prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek.
Uroczystość odbyła się w Muzeum Częstochowskim. Krzyże Wolności i Solidarności przyznano tym razem 26 żyjącym opozycjonistom - kilku z nich nie wzięło udziału w ceremonii, odbiorą odznaczenia przy innej okazji - czterech innych uhonorowano pośmiertnie. Odznaczeni byli w PRL członkami organizacji niepodległościowych, brali udział w strajkach, wydawali podziemne pisma, kolportowali ulotki. Za swe działania byli poddawani różnorakim represjom.
Jednym z odznaczonych został Adam Banaszkiewicz, który od września 1980 r. był działaczem NSZZ „Solidarność” przy Politechnice Częstochowskiej, kolportował na tej uczelni wydawnictwa podziemne. Współtworzył częstochowski oddział Klubu Inteligencji Katolickiej i był zaangażowany w działalność Duszpasterstwa Akademickiego w Częstochowie, pomagał internowanym i ich rodzinom. Za działalność opozycyjną był dwukrotnie zwalniany z pracy.
Piotr Głowacki był aktywnym działaczem opozycji demokratycznej - należał do Niezależnego Zrzeszenia Studentów, Klubu Inteligencji Katolickiej oraz „S”. Był współtwórcą częstochowskiej komórki Ruchu Młodej Polski - antykomunistycznej organizacji założonej w Gdańsku w 1979 r. przez działaczy Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) z Aleksandrem Hallem na czele. Internowany w stanie wojennym; po zwolnieniu rozpoczął starania o zgodę na stały wyjazd do Szwecji. Na emigracji przebywał w latach 1982–1990.
Inny uhonorowany Krzyżem - Jerzy Grzebieluch - w 1978 r. nawiązał kontakty z działaczami Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” w Warszawie. Kolportował prasę i wydawnictwa bezdebitowe, które otrzymywał z centrali w Warszawie, m.in. Biuletyn Informacyjny KSS-KOR, „Robotnika”, „Placówkę”; do tej ostatniej pisał artykuły oraz był w jej komitecie redakcyjnym. W związku z prowadzoną działalnością poddawany licznym represjom – był internowany, zatrzymywany, podsłuchiwany i obserwowany, poddany kontroli operacyjnej za pośrednictwem licznych tajnych współpracowników.
Eugeniusz Ligór już w latach 1951–1952 był członkiem nielegalnej organizacji „Wolna Młodzież”, której celem była walka z ustrojem PRL i wpływami Związku Radzieckiego na życie gospodarcze, polityczne i kulturalne Polski. Został za to skazany w 1953 r. na dwa i pół roku pozbawienia wolności. W późniejszych latach został członkiem „S”.
Ryszard Nikodem do „S” wstąpił w grudniu 1980 r. Po zwolnieniu z internowania nadal oficjalnie krytykował ustrój i rząd PRL, propagował hasła solidarnościowe, za co był wzywany na rozmowy ostrzegawcze i poddawany kontroli w zakładzie pracy. 31 VIII 1983 r. został zatrzymany na 24 godziny po złożeniu kwiatów pod krzyżem przy KWK „Wujek”. Kilka miesięcy później wyjechał wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych.
Iwona Pasternak w okresie studiów w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie należała do NZS. W lutym 1981 r. została zatrzymana podczas rozklejania plakatów w obronie Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Pod koniec 1982 r. włączyła się w tworzenie w środowisku akademickim WSP nielegalnych struktur wzorowanych na modelu konspiracyjnej „S”, była pośrednikiem między działaczami regionalnych struktur związku.
Pozostali uhonorowani piątek Krzyżami Wolności i Solidarności to: Benedykt Bilnik, Ryszard Dylczyk, Zofia Dziewiątkowska, Adam Dziewiątkowski, Marek Dziubek, Stanisław Dziwiński, Wiesława Fira, Krzysztof Jawor, Wojciech Kiliński, Janusz Konieczko, Kazimierz Maluchnik, Józef Morawiec, Agata Ostaszewska, Leszek Piwowarczyk, Bibianna Preisler-Trzmiel, Maciej Remiszewski, Witold Strąk, Zenon Świerzy, Janina Ujma, Ryszard Umański, Michał Woziwodzki, Jerzy Zając, Jerzy Zimny i Gerard Żakowski.
Przedstawiciele IPN zaznaczają, że była to pierwsza tego typu uroczystość w Częstochowie – ukłon w stronę bohaterów ziemi częstochowskiej. Ceremonia wpisuje się też w obchody upamiętnienia 35. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez prezydenta RP, na wniosek prezesa IPN, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej z lat 1956-89 za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka.(PAP)
kon/ agz/
