Archiwum IPN w publicznym inwentarzu udostępniło kolejne 55 tys. opisów jednostek archiwalnych z zasobów IPN. Wśród opublikowanych akt największą część stanowią akta pochodzące z tzw. zbioru zastrzeżonego, m.in. wytworzone w wywiadzie SB.
Archiwum IPN w publicznym inwentarzu udostępniło kolejne 55 tys. opisów jednostek archiwalnych z zasobów Instytutu. Wśród opublikowanych akt największą część stanowią te pochodzące z tzw. zbioru zastrzeżonego, m.in. wytworzone w wywiadzie Służby Bezpieczeństwa.
IPN podsumował, że publiczny inwentarz archiwalny zawiera obecnie informacje o ponad 1,793 mln jednostek archiwalnych przechowywanych w archiwach IPN. Inwentarz ten pełni rolę czytelnego spisu treści dla wszystkich korzystających z archiwaliów IPN. Dostępny jest na stronie www.inwentarz.ipn.gov.pl i przedstawia opis zasobu Instytutu poprzez informacje o konkretnych jednostkach archiwalnych.
Inwentarz IPN nie zawiera treści dokumentów; dostępne są one np. dla historyków lub dziennikarzy w archiwach IPN w całej Polsce.
"Wśród opublikowanych akt największą część stanowią akta pochodzące ze zlikwidowanego zbioru zastrzeżonego. Są to głównie materiały operacyjne MSW i Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych oraz Zarządu II Sztabu Generalnego, a także akta personalne funkcjonariuszy SB" - podał IPN. Dużą grupę udostępnionych opisów stanowią akta wytworzone w wywiadzie SB, czyli w Departamencie I MSW i jednostkach mu podległych; są to np. teczki rozpracowań i kontaktów operacyjnych.
Informacje o tym, które akta wyłączono z tzw. zbioru zastrzeżonego, można odnaleźć po sygnaturze "Z" umieszczonej w polu "sygnatury dawne".
Inwentarz uzupełniono głównie o kolejne opisy akt wytworzonych przez cywilne organy bezpieczeństwa państwa. To ponad 31 tysięcy nowych rekordów. Ponadto np. 5,2 tys. nowych rekordów odnosi się do cywilnego wymiaru sprawiedliwości, ponad 2,5 tys. do wojskowego wymiaru sprawiedliwości, a ponad 2,9 tys. do wojskowych organów bezpieczeństwa państwa. Ponad 3150 nowych opisów dotyczy prac Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, przybyło też 263 nowych rekordów odnoszących się do dokumentów władz okupacyjnych i instytucji III Rzeszy Niemieckiej; 1585 dotyczy archiwów osobistych i kolekcji.
Wśród ostatnio opublikowanych opisów - w ocenie IPN - na uwagę zasługuje np. dokumentacja Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z lat 1951-1975; najciekawsze z nich dotyczą spraw sądowych i śledczych, m.in. w sprawie przeciwko osobom oskarżonym w tzw. aferze mięsnej i aferze "Zalew". Interesujące mogą być też materiały Prokuratury Wojewódzkiej w Warszawie z lat 1950-1998 np. w sprawie przeciwko braciom Janosz, podejrzanym w związku z aferą "Żelazo".
Archiwiści zachęcają też do zapoznania się z prywatnymi kolekcjami przekazanymi do IPN - np. zawierającymi materiały ikonograficzne ze zbiorów żołnierza Wehrmachtu służącego w okupowanej Polsce. To m.in. ponad 1,3 tys. archiwalnych fotografii, w tym przedstawiających legendarnego mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala", zamordowanego przez Niemców.
Wśród wartościowych kolekcji w IPN jest też ponad 150 fotografii przedstawiających m.in. udział harcerzy "Białej Służby" w zabezpieczaniu pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski w 1987 r. Część z tych zdjęć dostępna jest na portalu Archiwum IPN - www.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.pl.
Ważna dla badaczy może okazać się również spuścizna Zbigniewa Rapackiego, którą do Archiwum IPN przekazało Muzeum Polskie w Rapperswilu. "To bardzo bogate źródło do dziejów polskiej emigracji politycznej" - ocenili archiwiści, dodając, że zbiór ten tworzą np. druki, memoranda, noty, artykuły czy wycinki prasowe. Nowe opisy dotyczą też dokumentów z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, zawierające m.in. korespondencję z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji w Londynie czy księgi Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT, utworzona w 1918 r., była poprzedniczką Polskiej Agencji Prasowej).
Więcej informacji o wybranych opisach jednostek archiwalnych np. dotyczących zbioru kopii cyfrowych dziennika "Nowy Świat" z lat 1920–1970 lub też zbioru afiszy i plakatów pochodzących m.in. z terenu Generalnego Gubernatorstwa, znajduje się na głównej stronie IPN.
Kolejna publikacja opisów jednostek archiwalnych z zasobów IPN zaplanowana jest w lutym 2018 r.
Inwentarz, który udostępniany jest w internecie od końca grudnia 2012 r., od 27 lutego br. pozwala każdemu zainteresowanemu sprawdzić np. kto pracował w Służbie Bezpieczeństwa, kto był zarejestrowany jako tajny współpracownik SB, a kto był osobą pokrzywdzoną przez system komunistyczny. Rekordy w nim umieszczane przedstawiają konkretne jednostki archiwalne wraz z ich krótkim opisem oraz - co jest nowością - informacje o rodzaju akt osobowych, np. dotyczących współpracy z SB.
Inwentarz archiwalny nie obejmuje jeszcze całego zasobu Instytutu Pamięci Narodowej. Utworzenie jego cyfrowej wersji wiąże się z nowelizacją ustawy o IPN jeszcze z 2010 r. Inwentarz archiwalny zawiera opisy dokumentów dotyczących m.in. organów represji i administracji III Rzeszy Niemieckiej, cywilnych i wojskowych służb z okresu PRL, a także wojskowego wymiaru sprawiedliwości, w tym prokuratur i sądów. Pełna baza danych o zasobie archiwalnym Instytutu udostępniana jest użytkownikom na dotychczasowych zasadach we wszystkich czytelniach IPN w kraju. (PAP)
autor: Norbert Nowotnik
nno/ itm/
