Ekspozycja towarzysząca uroczystości przekazania do archiwum kieleckiej delegatury IPN dokumentów trzech oficerów Obwodu AK Sandomierz - ppor. Jana Kuśnierza "Myszy", kpt. Tadeusza Kucharskiego "Rzewuskiego", kpt. Ignacego Zarobkiewicza "Swojaka". Fot. PAP/P. Polak
Kopie cyfrowe fotografii oraz dokumentów, dotyczących trzech oficerów z Obwodu Armii Krajowej Sandomierz, zostały w środę uroczyście przekazane przez rodziny żołnierzy, do zasobu archiwalnego Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.
Uroczystość zorganizowano w 76. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.
Archiwalia pochodzą z kolekcji rodzin trzech oficerów - kpt. Tadeusza Kucharskiego "Rzewuskiego", ppor. Jana Kuśnierza "Myszy" oraz kpt. Ignacego Zarobkiewicza "Swojaka", którzy podczas II wojny światowej byli zaangażowani w działalność Obwodu AK Sandomierz.
Darczyńcami są: córka ppor. Kuśnierza - Zofia Kuśnierz-Misiak, syn kpt. Zarobkiewicza - Krzysztof oraz wnuk kpt. Kucharskiego - Jerzy Kapka.
Uroczystości w Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek historia" w Kielcach towarzyszyła ekspozycja tablic edukacyjnych z biografiami oficerów i ikonografią pochodzącą ze zbiorów ich rodzin.
Starszy kustosz archiwalny Delegatury IPN w Kielcach Robert Piwko wyjaśniał dziennikarzom, że do dokumentów udało się dotrzeć podczas prac nad opracowywaniem szerszych biogramów żołnierzy. W ostatnich latach powstały też teksty popularno-naukowe i naukowe na ich temat.
"Są to zbiory, które dotychczas pozostawały w szufladach rodzinnych, w domach - dzięki zaufaniu i uprzejmości darczyńców zostały przekazane do zbiorów IPN. Potem będą udostępniane osobom, które zwrócą się do instytutu, w celu prowadzenia badań czy popularyzowania historii najnowszej regionu" - dodał Piwko.
Jan Kuśnierz (ur. 1913 r.), był technikiem meliorantem, w 1936 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie. Brał udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. - uczestniczył w obronie Przemyśla i Lwowa. Podczas okupacji pracował w Sandomierzu, gdzie zaangażował się w działalność konspiracyjną. Pełnił funkcję szefa referatu saperów w Komendzie Obwodu AK Sandomierz. W grudniu 1944 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy UB, aresztowany trafił do więzienia na zamku w Lublinie.
Oskarżono go o przynależność do AK po sierpniu 1944 r. która "przejawiała się w zorganizowaniu i prowadzeniu agentury AK" m. in. na terenie Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sandomierzu. Ppor. Kuśnierz został uznany za winnego i skazany na karę śmierci - wyrok przez rozstrzelanie wykonano w marcu 1945 r.
"Są to zbiory, które dotychczas pozostawały w szufladach rodzinnych, w domach - dzięki zaufaniu i uprzejmości darczyńców zostały przekazane do zbiorów IPN. Potem będą udostępniane osobom, które zwrócą się do instytutu, w celu prowadzenia badań czy popularyzowania historii najnowszej regionu" - mówił Robert Piwko z IPN.
"Rodzina przez 12 lat nie wiedziała, że został zamordowany. Wśród najciekawszych z przekazanych dokumentów są fragmenty korespondencji żony żołnierza - Wacławy Kuśnierz - która wysyłała pisma do polskich i radzieckich instytucji, z pytaniem o losy męża" - opisywał Piwko.
Ignacy Zarobkiewicz (1909-67), pochodził z okolic Sandomierza, z chłopskiej rodziny. W okresie II Rzeczypospolitej był zawodowym żołnierzem - służył w 7 Pułku Piechoty Legionów w Chełmie. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w walkach frontowych. Jesienią 1939 r. powrócił w rodzinne strony, gdzie zaangażował się w konspirację. W latach 1941-44 popełnił funkcję komendanta podobwodu ZWZ-AK Sandomierz krypt. "Białodrzew". Dowodzony przez kpt. Zarobkiewicza oddział zmobilizowany w ramach akcji "Burza" został rozbity w lipcu 1944 r. podczas bitwy pod Pielaszowem. Zarobkiewicz po 1945 r. przez kilka lat przebywał w więzieniu, potem był inwigilowany przez bezpiekę.
Wg Piwki w przekazanych pamiątkach po tym żołnierzu uwagę zwracają fotografie dotyczące życia codziennego kadry oficerskiej 7 Pułku Piechoty Legionów - mogą być pomocne w opracowywanie losów historii tej formacji.
Tadeusz Kucharski (1897-1952) przed 1918 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną Polskiej Organizacji Wojskowej, a po odzyskaniu niepodległości wstąpił w szeregi tworzącego się Wojska Polskiego. Do 1929 r. był związany w utworzonym w Sandomierzu 4 Pułkiem Saperów. Potem był kierownikiem Zarządu Fortecznego w Toruniu, a w ostatnich latach II RP pełnił obowiązki zastępcy szefa fortyfikacji Wybrzeża Morskiego w Gdyni.
Krótko przed wybuchem II wojny światowej został zastępcą dowódcy w 16. Batalionie Saperów w Grudziądzu, który w wojnie obronnej 1939 r. brał udział w bitwie pod Bzurą. Po zakończeniu działań zbrojnych, Kucharski wrócił do Sandomierza, gdzie zaangażował się w konspirację. Był kwatermistrzem Obwodu AK Sandomierz, szkolił podchorążych i podoficerów. Uznaje się go za ostatniego komendanta Obwodu AK Sandomierz.
"Na ponad 70 lat mój pradziadek zniknął z kart historii, czasem tylko w opracowaniach pojawiało się wspomnienie jego nazwiska. Dzięki kontaktom z historykami, udało się opracować jego biogram" - podkreślił prawnuk kpt. Kucharskiego Marcin Kapka.
14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. AK jest uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej Europie.
Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową stanowiącą integralną część Sił Zbrojnych RP. Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. W zamierzeniach rządu miała być organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną, a jej Komendant Główny jedynym, upełnomocnionym przez rząd dowódcą krajowej siły zbrojnej. Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony i przygotowanie armii podziemnej na okres powstania, które miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec. (PAP)
autor: Katarzyna Bańcer
edytor: Paweł Tomczyk
ban/ pat/
