Prezes Fundacji Ośrodek KARTA Zbigniew Gluza. Fot. PAP/R. Pietruszka
Ponad 115 osób w ostatnich kilkunastu miesiącach przekazało swoje zbiory do archiwum Ośrodka KARTA, który w piątek w Warszawie zorganizował Dzień Darczyńcy Pamięci. KARTA od wielu lat gromadzi i udostępnia dokumentację ważną dla polskiej pamięci narodowej.
"Dzień Darczyńcy Pamięci to jest prosty akt dziękczynienia z naszej strony. Państwo ofiarujecie zbiory ośrodkowi, my chcemy podziękować" - mówił prezes Ośrodka KARTA Zbigniew Gluza podczas uroczystości w Domu Spotkań z Historią. Podkreślił, że przekazywanie prywatnych, rodzinnych archiwaliów do Ośrodka pozwala nie tylko oddolnie poznawać historię, ale i budować wspólnotę. "KARTA istnieje po to, by być czymś otwartym na ruch" - podkreślił.
"Przesadzę, gdy zobaczę w tym obrazie jakiś ruch społeczny, ale mam wrażenie, że to jest bardzo ważne w dzisiejszej Polsce" - przekonywał Gluza, przypominając, że KARTA zbiera różnego rodzaju relacje już od 36 lat - angażując się w działalność antykomunistyczną początkowo nie miała intencji tworzenia archiwum. "Pierwsze relacje głównie więźniów politycznych zaczęliśmy nagrywać nie wiedząc, że inicjujemy coś, co historią mówioną stanie się potem" - przypomniał.
"Żyjemy w takiej rzeczywistości, gdzie polityka wchodzi do historii i używa historii na różne sposoby. Mam wrażenie, że taka oddolna dokumentacja, gdzie człowiek jest istotny, a nie państwo czy zbiorowość..., że to pojedyncze świadectwo wraca do głosu i zaczyna być ważne społecznie" - ocenił Zbigniew Gluza.
Z czasem, gdy powstało Archiwum Wschodnie, które dotyczyło m.in. losów obywateli polskich w ZSRS i pod okupacją sowiecką, KARTA - jak mówił jej prezes - stała się "ruchem przeciwnym milczeniu o przeszłości". Zachęcał też kolejnych darczyńców do przekazywania zbiorów do archiwum. Zapewnił, że ich materiały zostaną odpowiednio zabezpieczone, opracowane i będą służyć m.in. badaczom.
"Żyjemy w takiej rzeczywistości, gdzie polityka wchodzi do historii i używa historii na różne sposoby. Mam wrażenie, że taka oddolna dokumentacja, gdzie człowiek jest istotny, a nie państwo czy zbiorowość..., że to pojedyncze świadectwo wraca do głosu i zaczyna być ważne społecznie" - ocenił Gluza.
Do Ośrodka KARTA - jak poinformowała Joanna Łuba, która jest wicedyrektorką ds. archiwów - fragmenty własnej historii w ostatnich kilkunastu miesiącach złożyły znane osoby publiczne oraz zwyczajni świadkowie niezwykłych czasów. "Ich dzienniki, dokumenty, wspomnienia, fotografie oraz nagrania dołączyły do największego w Polsce archiwum społecznego" - podkreśliła archiwistka. Misją archiwum jest ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez pozyskiwanie, zabezpieczanie, opracowanie i udostępnianie materiałów wchodzących w skład niepaństwowego zasobu archiwalnego.
Dzień Darczyńcy Pamięci, zorganizowany po raz czwarty, był formą podziękowania tym, którzy ofiarowując własne zbiory dbają o pamięć swoich rodzin, środowisk i czasów, w których żyli. W trakcie uroczystości przedstawiono zbiory złożone w Ośrodku KARTA; wspomnienia odczytali Agata Tuszyńska i Wojciech Widłak. Zaplanowano także prezentację wideo z udziałem syna publicysty i pisarza Stefana Kisielewskiego – Jerzego.
Joanna Łuba: Do Ośrodka KARTA fragmenty własnej historii w ostatnich kilkunastu miesiącach złożyły znane osoby publiczne oraz zwyczajni świadkowie niezwykłych czasów. Ich dzienniki, dokumenty, wspomnienia, fotografie oraz nagrania dołączyły do największego w Polsce archiwum społecznego.
Ośrodek KARTA mieści największe archiwum społeczne w Polsce. Od ponad 30 lat gromadzi zbiory dotyczące XX wieku, które nie tylko dotyczą konkretnych wydarzeń, ale też opowiadają o ludzkich postawach wobec okoliczności historycznych i losach pojedynczych osób. W sumie to 1500 metrów bieżących dokumentów, dzienników, wspomnień, 5,5 tys. nagrań, 300 tys. fotografii, które pomagają dojrzeć wiele wątków historii XX wieku nieobecnych w innych archiwach.
KARTA przypomina, że w jej archiwum znajdują się takie unikaty jak np. wpisana na listę UNESCO "Pamięć Świata" kolekcja "Solidarność - narodziny ruchu", która zawiera dokumenty przedstawiające działalność NSZZ "Solidarność". Kolekcję tę tworzą dokumenty dot. struktur i działalności związku, strajków i akcji protestacyjnych, zbiór wydawnictw periodycznych – obejmujący książki, druki i pisma branżowe, wydawane przez Solidarność oraz zbiór wycinków prasowych.
W archiwum znajduje się także jeden z największych zbiorów "bibuły", czyli wydawnictw podziemnych, które wychodziły poza cenzurą w latach 1976-90. Są także kolekcje słynnych artystów, jak np. fotografki Ireny Jarosińskiej i reżysera Macieja Drygasa oraz zbiory m.in. Stefana Kisielewskiego, Stanisława Cat-Mackiewicza i Jacka Kuronia. Archiwum KARTY to również dziesiątki tysięcy osobistych relacji m.in. o obu wojnach światowych, przedwojennym świecie Kresów, codzienności okresu PRL-u czy doświadczeniu emigracji. Dokumenty, wspomnienia, dzienniki, wydawnictwa drugiego obiegu znajdują się na stronie www.dlibra.karta.org.pl, fotografie na www.foto.karta.org.pl, a relacje historii mówionej na www.audiohistoria.pl. (PAP)
autor: Norbert Nowotnik
edytor: Paweł Tomczyk
nno/ pat/
