Stanisław Likiernik. Fot. PAP/T. Gzell
Stanisław Likiernik, jeden z ostatnich żołnierzy Kedywu AK, nie żyje - poinformował jego przyjaciel Emil Marat. Podczas okupacji niemieckiej Likiernik brał udział w wielu akcjach przeciwko Niemcom, walczył w Powstaniu Warszawskim, był kawalerem Orderu Virtuti Militari.
"Dziś po krótkim pobycie w szpitalu odszedł Pan Stanisław Likiernik +Stach+, żołnierz Kedywu AK, powstaniec, człowiek niezwykły" - poinformował Marat, współautor książki "Made in Poland", będącej zapisem wspomnień zmarłego żołnierza Armii Krajowej.
Stanisław Likiernik jest jednym z dwóch pierwowzorów słynnego "Kolumba" – Stanisława Skiernika z powieści Romana Bratnego "Kolumbowie. Rocznik 20". To jego wojenne doświadczenia złożyły się na literacką postać, która dała nazwę całemu pokoleniu, legendzie Polski Walczącej.
Stanisław Likiernik o powstaniu: królik z ofiary zmienił się w myśliwego
Likiernik nigdy nie krył swojej bardzo krytycznej oceny decyzji o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego, ale zawsze podkreślał heroizm i poświęcenie pokolenia "Kolumbów". "Jeden dziennikarz napisał, że ja powiedziałem, że powstanie było zbrodnią. Ja nigdy takiego słowa nie użyłem, bo zbrodnia jest robiona naumyślnie. Nikt naumyślnie nie popełnił zbrodni. To było nieszczęście, to była katastrofa, ale nie można tego nazwać zbrodnią. Chyba że zbrodnią Stalina, bo on nas zostawił na łaskę Boga" - opowiadał w obszernym wywiadzie dla Polskiej Agencji Prasowej w lipcu 2014 r.
Podkreślił wtedy, że dla młodych ludzi, którzy całą okupację przygotowywali się do walki z Niemcami, Powstanie Warszawskie było spełnieniem. "Królik zmienił się z ofiary w myśliwego" - powiedział.
W Kedywie, czyli w Kierownictwie Dywersji Komendy Głównej AK, wspólnie z innymi żołnierzami miał okazję wykonywania wielu akcji zbrojnych. "Jak się wykonywało +robotę+, bo tak to myśmy nazywali w Kedywie - to było to robione, jak ja to mówię, z pomyślunkiem. Był plan, każdy wiedział co ma robić. Najlepszy przykład to +robota+ na +Panienkę+. Był to Karl Schmalz, bardzo okrutny szef ochrony kolei przy Dworcu Zachodnim" - wspominał.
"To było zupełnie co innego niż powstanie, gdzie na przykład trzeba było atakować Niemców, a myśmy mieli tylko kilka karabinów, stenów, ja miałem thompsona, a oni byli uzbrojeni po zęby. Dostałem od razu granatem, który Niemcy wrzucili przez okno i potem już byłem wykluczony" - opowiadał.
Wspominał też, że podczas okupacji niemieckiej stracił wiarę w Boga. "To był w 1942 r., gdy stałem na wiadukcie nad Dworcem Gdańskim, tak dwa metry nad pociągiem, który był naładowany Żydami. Oni tam stali tak, nie wiem, może dzień, może dwa i stamtąd szedł krzyk o wodę: +Wasser! Wasser!+. W końcu widzę, że jeden Niemiec raptem poszedł do budynku dworca, tak kawałek, z 200 metrów, wziął kubeł, napełnił go wodą i powolutku przyniósł do wagonu. Myślę sobie, że może on im da pić, a on powolutku wziął ten kubeł i przed tymi ludźmi, którzy umierali z pragnienia, wylał całą wodę na ziemię. Tak powolutku, powolutku. Wtedy pomyślałem, że jeśli pan Bóg istnieje, to piorun powinien go strzelić. A piorun nie strzelił w tego skurwysyna, za przeproszeniem" - opowiadał.
"Made in Poland" - żołnierz Kedywu o powstaniu warszawskim
Wspominał też swoją rozmowę z autorem powieści "Kolumbowie. Rocznik 20". "Dzień przed powstaniem przyszedł do mnie na Żoliborz Roman Bratny, a więc Mularczyk, mój kumpel od drugiego roku życia, i mówi: +Stasiek, jak zrobimy powstanie, to Stalin się zatrzyma i poczeka, aż nas Niemcy wykończą+. To ja mówię: +Roman, ty to wiesz, ja to wiem, ale przecież nasi szefowie nie zrobią powstania bez koordynacji z Rosjanami+. To było oczywiście naiwne, bo Stalin nie miał ochoty na koordynację i bardzo się cieszył, że Niemcy zrobią za niego brudną robotę, zabiją młodych Polaków, zburzą Warszawę" - mówił.
Stanisław Likiernik "Stach", "Staszek", "Machabeusz" urodził się w 1923 r. w Garwolinie, gdzie jego ojciec był rotmistrzem kawalerii.
Potem mieszkał w Konstancinie i Warszawie. W czasie okupacji był w grupie żoliborskich przyjaciół, stanowiących trzon Kedywu Kolegium A (podlegającego Józefowi Rybickiemu; grupą dowodził Stanisław "Stasinek" Sosabowski). Brał udział w słynnych akcjach "Na Panienkę", "Na Durfelda", w wysadzaniu pociągów i innych akcjach sabotażowych; także w wykonaniu wyroków na konfidentach. W Powstaniu Warszawskim walczył na Woli, Starym Mieście i Czerniakowie. Był kilkakrotnie ranny. Koledzy wspominali jego graniczącą z szaleństwem i brawurą odwagę i poczucie humoru nawet w najtrudniejszych godzinach.
W sierpniu i wrześniu 1944 r. zginęła większość jego najbliższych przyjaciół. "Jedenastu i to na samym początku powstania. To byli nadzwyczajni faceci, i w szkole, i w zabawie, we wszystkim" - opowiadał PAP. W październiku 1944 r. Likiernik został odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Virtuti Militari V klasy.
Po wojnie wyemigrował do Francji, skończył tam słynną Sciences Po (Instytut Nauk Politycznych), miał rodzinę, pracę; był szczęśliwy, choć wciąż tęsknił za Polską, do której po odwilży 1956 r. często przyjeżdżał.
W 2007 r. otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. W 2011 r. minister obrony awansował Stanisława Likiernika na stopień podpułkownika, a prezydent nadał mu Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polski.
Wspomnienia dotyczące okupacji i Powstania Warszawskiego opublikował w książce "Diabelne szczęście czy palec Boży?".
Stanisław Likiernik - jak podał Marat - zostanie pochowany w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. (PAP)
autor: Norbert Nowotnik
edytor: Paweł Tomczyk
nno/ pat/
