Prezes zarządu Polskiej Fundacji Narodowej Cezary Andrzej Jurkiewicz (P) oraz członek zarządu Fundacji Maciej Świrski. Fot. PAP/A. Guz
Polska Fundacja Narodowa, we współpracy z amerykańską fundacją Victims of Communism Memorial Foundation, uruchamia Polski Program Naukowy dla polskich badaczy komunizmu, który obejmie okres od wojny polsko-bolszewickiej po transformację ustrojową - poinformowała we wtorek PFN.
"Mamy wielką przyjemność i jesteśmy dumni z tego, że Polska Fundacja Narodowa podpisała umowę o współpracy z Victims of Communism Memorial Foundation. Ta amerykańska fundacja została powołana przez Kongres Stanów Zjednoczonych dla upamiętnienia ofiar komunizmu i ma na celu edukowanie społeczeństwa amerykańskiego na temat historii komunizmu, zbrodni komunistycznych i tego, jakie zło niesie ze sobą kolektywizm i system komunistyczny" - powiedział podczas konferencji prasowej członek zarządu PFN Maciej Świrski.
Program, jak dodał, powstał z inicjatywy PFN. "To program grantów dla polskich badaczy, którzy na podstawie źródeł amerykańskich będą w Stanach Zjednoczonych badać (...) historię komunizmu w Polsce, a także historię transformacji komunizmu do postkomunizmu. (...) To będą badania polskich badaczy, które będą później publikowane w Stanach Zjednoczonych z wykorzystaniem fundacji Victims of Communism Memorial Foundation" - poinformował.
Dodał, że Polski Program Naukowy to projekt wieloletni, "w ramach którego dwóch polskich badaczy, jeden bardziej doświadczony na poziomie doktorskim, a drugi początkujący, przez 10 miesięcy, co roku, będą w ramach tego grantu prowadzić swoje badania, będą występować na konferencjach i zjazdach (...), na których ta tematyka jest poruszana". "Co roku w Waszyngtonie odbędzie się konferencja na temat historii komunizmu i zbrodni komunistycznych w Polsce" - zapowiedział Świrski. Pierwsza ma odbyć się wiosną 2019 r. w Waszyngtonie.
Zdaniem Świrskiego uruchomienie programu to duże osiągnięcie - "ze względu na to, że historia komunizmu i okupacji komunistycznej, sowieckiej w Polsce, jest w Stanach Zjednoczonych mało znana, czego byliśmy świadkami przy okazji wydarzeń związanych z Pomnikiem Katyńskim w Jersey City". "Widać z tego, że edukacja elit amerykańskich jak i społeczeństwa Stanów Zjednoczonych jest niezbędna, aby podobne wydarzenia w przyszłości nie miały miejsca. To zupełnie utylitarne z punktu widzenia polskiej polityki historycznej i tego, że historia Polski stanie się obecna w najważniejszym miejscu Stanów Zjednoczonych, kilkaset metrów od Kapitolu (...) Polska narracja historyczna, polski głos będzie obecny wśród elit waszyngtońskich i elit amerykańskich" - dodał.
Jak powiedział Świrski we wcześniejszej rozmowie z PAP, zadaniem programu będzie opracowywanie przez polskich naukowców analiz oraz prowadzenie badań dotyczących historii komunizmu - od rewolucji w Rosji i wojny polsko-bolszewickiej, poprzez okupację sowiecką, aż do obalenia systemu totalitarnego i transformacji kraju po 1989 roku - oraz kosztów ludzkich systemu totalitarnego i dekomunizacji w Polsce. Badania prowadzone będą na podstawie materiałów dostępnych w Polsce jak również zgromadzonych w rządowych i prywatnych placówkach badawczych w Stanach Zjednoczonych, takich jak rządowe Archiwa Narodowe (National Archives) pod Waszyngtonem czy zbiory dokumentów z historii najnowszej w kolekcjach uniwersyteckich; oraz zebranych w instytucjach badawczych i think-tankach takich jak np. Instytut Hoovera Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii (Stanford University Hoover Institution). Opracowania takie przy pomocy Fundacji Ofiar Komunizmu będą mogły być publikowane w Stanach Zjednoczonych w języku angielskim.
Warunki naboru, jak poinformował Świrski, zostaną ogłoszone 1 czerwca na stronie Victims of Communism Memorial Foundation. Program grantowy ma ruszyć od nowego roku akademickiego (2018/19). Nie jest znany budżet programu; o zastrzeżenie go wnioskowała amerykańska fundacja.
Wyboru naukowców z Polski - na zasadach otwartego konkursu, w trakcie rozmów kwalifikacyjnych z zainteresowanymi - dokona zespół doradców naukowych Fundacji Ofiar Komunizmu, którzy będą oceniać dorobek naukowy aplikantów, wartość merytoryczną projektów badawczych proponowanych na okres trwania programu grantowego, profesjonalizm kandydatów oraz niezbędną do pracy naukowej w Stanach Zjednoczonych znajomość języka angielskiego.
Fundacja Pamięci Ofiar Komunizmu powstała z inicjatywy trzech naukowców i działaczy politycznych – zmarłego w ubr. prof. Zbigniewa Brzezińskiego, znanego amerykańskiego politologa i członka Partii Demokratycznej, oraz dwóch Republikanów: prof. Lee Edwardsa z Heritage Foundation, obecnego prezesa fundacji, pisarza i teoretyka konserwatyzmu amerykańskiego i zmarłego w 2008 r. Lva Dobriansky'ego, dyplomaty amerykańskiego ukraińskiego pochodzenia, profesora ekonomii z Uniwersytetu Georgetown, działacza antykomunistycznego. Jego córka, prof. Paula Dobriansky z Uniwersytetu Harvarda, zasiada w radzie fundacji.
Ustawę o stworzeniu fundacji jako prywatnej organizacji edukacyjnej i praw człowieka wyższej użyteczności publicznej podpisał prezydent Bill Clinton w grudniu 1993 roku. Status fundacji wśród jej podstawowych celów wymienia działalność edukacyjną w celu zapoznania społeczeństwa amerykańskiego z ideologią, historią i dziedzictwem komunizmu. Fundacja od kilku lat zbiera pieniądze na budowę stałego Muzeum Ofiar Komunizmu, które ma powstać w samym sercu amerykańskiej stolicy, obok Kapitolu i Białego Domu. (PAP)
autorka: Martyna Olasz
oma/ pat/
