Cieszyn (woj. śląskie), 16.05.2014. Najstarsze, pochodzącego z września 1522 r., wydanie Nowego Testamentu w przekładzie Marcina Lutra, odnalezione w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. Fot. PAP/A. Grygiel
Książnica Cieszyńska kończy digitalizację zbioru książek, które ukazały się na Śląsku Cieszyńskim w latach 1801–1939. Jeszcze w sierpniu w postaci cyfrowej dostępna będzie całość piśmiennictwa wydanego w tym regionie do II wojny światowej – podała Książnica.
„Realizacja przedsięwzięcia sprawi, że w postaci cyfrowej dostępna stanie się całość przechowywanego w bibliotece cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego wydanego drukiem do 1939 r. Wcześniej bowiem, w ramach czterech innych projektów, Książnica poddała ucyfrowieniu wszystkie znajdujące się w jej zasobach tytuły dawnej prasy i czasopism cieszyńskich, które udostępniane są w profilu Książnicy w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej” – poinformował dyrektor Książnicy Krzysztof Szelong.
Pracownica biblioteki Małgorzata Szelong podała, że prace nad częścią zbioru z lat 1801-1939 rozpoczęły się w minionym roku. W pierwszej fazie wyselekcjonowane zostały druki zwarte wydane na Śląsku Cieszyńskim do 1939 r., sporządzono ich szczegółowe opisy katalogowe, a także poddano je drobnym zabiegom introligatorskim przygotowującym do digitalizacji. „Następnie przeprowadzono skanowanie. Aktualnie są one stopniowo udostępniane w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej w osobnej zakładce. Ich publikacja zakończy się w sierpniu br.” – podała Szelong.
Jak dodała, spośród 1,8 tys. zdigitalizowanych tytułów, w Internecie opublikowanych zostanie ok. 1,4 tys. To te, w stosunku do których wygasły prawa autorskie. Z pozostałych korzystać będzie można w czytelni Książnicy.
Zbiór, którego digitalizacja dobiega końca, jest bardzo zróżnicowany. „Pod względem językowym publikacje polskie stanowią ok. 70 proc., niemieckie ok. 21 proc., a czeskie ok. 6 proc. (…) Najstarsze druki wytłoczone zostały w pierwszej cieszyńskiej drukarni, założonej przez Tomasza Prochaskę w 1806 r. Na uwagę zasługują najstarsze cieszyńskie polonika: prace Jana Brzuski, Karola Kotschego, Pawła Kajzara i Jana Śliwki, a także pierwsze polskie kancjonały wydane na Śląsku Cieszyńskim: katolicki ks. Antoniego Janusza i ewangelicki Jerzego Bogusława Heczki” – powiedziała Szelong.
W ramach projektu zdigitalizowane zostały m.in. fundamentalne opracowania historyczne dotyczące Śląska Cieszyńskiego autorstwa m.in. Gottlieba Biermanna, Antona Petera, Karla Raddy, Franciszka Popiołka, Józefa Londzina, Jana Galicza i Aloisa Adamusa. Są - często unikalne - prace, które publikowali przedstawiciele miejscowego środowiska naukowego. Znaczącą część zdigitalizowanej kolekcji stanowią druki religijne. Są utwory literackie miejscowych autorów, podręczniki szkolne, przewodniki turystyczne po Śląsku Cieszyńskim i muzykalia.
„Digitalizowana jest także kolekcja wydawnictw dokumentujących działalność instytucji i organizacji politycznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych” – powiedziała Małgorzata Szelong.
Z okresu po 1920 r., kiedy Śląsk Cieszyński został podzielony pomiędzy Polskę i Czechosłowację, digitalizacji poddane zostały zarówno wydawnictwa opublikowane w polskiej części regionu, jak i na Zaolziu.
Dyrektor Książnicy Krzysztof Szelong podał, że kolekcję, która jest praktycznie każdego dnia poszerzana, znaleźć można w Internecie pod adresem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/collectiondescription/448.
Jak dodał, w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej znaleźć można także wcześniej zdigitalizowane kopie dwóch dużych kolekcji rękopiśmiennych. To zbiór rękopisów z biblioteki ks. Leopolda Jana Szersznika oraz archiwum własnego Tadeusza Regera.
Krzysztof Szelong podkreślił, że w ramach realizowanego aktualnie projektu sfinansowany zostanie nowy system biblioteczny z oprogramowaniem pozwalającym włączyć bazy danych Książnicy do centralnego katalogu zbiorów polskich bibliotek naukowych NUKAT, czy choćby katalogów rozproszonych. „Dla Książnicy oznacza to prawdziwą rewolucję. Zmiana systemu pociąga za sobą bowiem zmianę stosowanego dotychczas formatu opisu katalogowego, a wraz nią konwersję niemal 150 tys. rekordów katalogowych, bibliograficznych i faktograficznych oraz migrację całości danych do nowego systemu” - wyjaśnił.
Książnica Cieszyńska podała, że realizacja całego projektu potrwa do końca marca 2019 r. Koszt całości wyniesie 760 tys. zł. Książnica pozyskała na ten cel dofinansowanie z UE, które wyniosło 646 tys. zł.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. Cyfrowe zasoby Książnicy Cieszyńskiej znajdują się pod adresem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/collectiondescription/110. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ itm/
