Obraz Matki Boskiej Trockiej w kościele farnym p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i Św. Jana Ewangelisty w Trokach. Fot. PAP/T. Waszczuk
Nieszpory odprawione w piątek wieczorem w kościele farnym w Trokach – pierwszej stolicy Litwy, leżącej ok. 20 km od Wilna – zapoczątkowały odpust i centralne obchody Roku Matki Boskiej Trockiej, Patronki Litwy, ogłoszonego w 300-lecie koronacji jej obrazu.
Koronacji obrazu dokonał 4 września 1718 roku biskup wileński Konstanty Brzostowski. Cudowny obraz z kościoła w Trokach był drugim w kolejności wizerunkiem Matki Boskiej na ziemiach Rzeczypospolitej, a pierwszym w Księstwie Litewskim, koronowanym przez papieża Klemensa XI. Rok wcześniej, w 1717 roku, koronowano obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
W ramach odpustu przez osiem dni w trockim kościele pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny będą odbywały się modlitwy w językach litewskim i polskim, koncerty, spotkania modlitewne.
Centralnym dniem uroczystości będzie niedzielna msza święta pod przewodnictwem metropolity wileńskiego arcybiskupa Gintarasa Gruszasa w intencji Litwy w setną rocznicę odzyskania przez kraj niepodległości z prośbą o wstawiennictwo Matki Boskiej.
„Jubileuszowe obchody koronacji obrazu miały dla nas, troczan, ale też dla całego kraju szczególne znaczenie” – powiedziała w rozmowie z PAP Karolina Narkiewicz, koordynator obchodów jubileuszowych, wicedyrektor administracji samorządu rejonu trockiego. „W setną rocznicę odzyskania przez Litwę niepodległości przywróciliśmy pamięć o ostatnio zapomnianym cudownym obrazie, przypomnieliśmy jego historię i znaczenie dla litewskiej państwowości" - dodała.
W ramach całorocznych obchodów 300-lecia koronacji obrazu Matki Boskiej Trockiej odbyło się wiele przedsięwzięć, m.in. kongres maryjny, międzynarodowa konferencja w litewskim Sejmie. Polska i Litwa wydały pierwszy wspólny znaczek pocztowy poświęcony rocznicy koronacji obrazu.
Kościół w Trokach uzyskał tytuł bazyliki mniejszej. Zostały poświęcone w nim dwa dzwony odlane w Polsce: Wielki Dzwon Matki Boskiej Trockiej, Patronki Litwy, ważący 700 kg i Dzwon 100-lecia Odrodzenia Państwa Litewskiego, który waży 470 kg. W trockiej świątyni biskupi Litwy dokonali też zawierzenia kraju Niepokalanemu Sercu Maryi Panny.
W jubileuszowym roku, po prawie 15 latach renowacji świątyni, zakończono remont w kościele. Wymieniono dach, podłogę, okna, zainstalowano ogrzewanie, odrestaurowano obrazy, odnowiono prezbiterium, cześć organową, zakrystię, kościelne ogrodzenie i bramę wjazdową. Przeprowadzono też badania archeologicznie.
W tym roku przewidziane jest jeszcze wydanie dwóch publikacji dotyczących obrazu: albumu i publikacji naukowej.
Dużym wydarzeniem w historii obrazu będzie umieszczenie go w ołtarzu, przy którym papież Franciszek podczas wizyty na Litwie 23 września w Kownie odprawi mszę świętą.
„Nasza praca nie kończy się z zakończeniem Roku Matki Boskiej Trockiej i 300. rocznicy koronacji obrazu - mówi Karolina Narkiewicz. - Przed nami dużo wyzwań, a najbliższe to remont starej plebanii i przekształcenie jej w Dom Pielgrzyma”.
Jak zaznacza Narkiewicz, ostatnio zauważalnie wzrasta liczba osób odwiedzających w Trokach bazylikę z cudownym obrazem.
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Trokach i słynący łaskami obraz Matki Bożej są ściśle związane z wielkim księciem litewskim Witoldem, który ufundował tę świątynię w 1409 roku.
Obraz Matki Boskiej Trockiej jest datowany na XVI wiek. Jego autor nie jest znany. Obraz przedstawia frontalnie ujętą Matkę Boską, w typie ikon Nikopei (zwycięskiej). Tronująca Maryja prawą ręką podtrzymuje siedzące na Jej kolanach Dzieciątko. Wizerunek Trockiej Maryi łączy późnośredniowieczne cechy malarstwa zachodniego z ikonopisaniem. Wizerunek szybko zyskał opinię cudownego.
Legenda głosi, że został namalowany w Konstantynopolu w 1123 roku, a w 1390 roku cesarz Manuel II Paleolog przekazał go w darze Witoldowi, jako ten sam obraz, dzięki któremu cesarz Jan Komnen pobił wrogów z ościennych krajów.
Początkowo obraz był przechowywany w trockim zamku na wyspie, potem książę Witold przekazał go ufundowanemu przez siebie kościołowi w Trokach.
Pielgrzymowanie do Trok zainaugurowano na początku XVII wieku, pierwsza pielgrzymka wyruszyła w 1604 roku z Wilna z tamtejszym biskupem Benedyktem Wojną na czele. Madonnę Trocką proszono wtedy o opiekę nad Litwą nękaną przez dżumę i głód. Wiele pielgrzymek do Trok organizowali w XVII i XVIII wieku jezuici w ramach walki z reformacją. Przed obrazem Trockiej Madonny modlili się m.in. król Władysław IV Waza, król Jan Kazimierz i król Jan III Sobieski.
W ostatnim stuleciu kult Matki Boskiej Trockiej został przyćmiony przez szybko szerzący się kult Matki Boskiej Ostrobramskiej, której obraz koronowano w 1927 roku.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ klm/ mc/
