Msza św. i apel żołnierzy garnizonu Toruń uświetniły w niedzielę obchody 150. rocznicy urodzin Stefana Łaszewskiego, pierwszego wojewody pomorskiego po 1920 roku. Uroczystości zorganizowano w jego rodzinnym Brąchnówku koło Chełmży (woj. kujawsko-pomorskie). "Stefan Łaszewski dobrze zasłużył się Polsce i nade wszystko Pomorzu. Trzeba podkreślić, że swoją wybitną karierę zawodową umiejętnie łączył z działalnością społeczną i patriotyczną" - podkreślił Jan Wyrowiński, wicemarszałek Senatu, który objął patronat nad obchodami.
Jak zaznaczył senator Wyrowiński, Łaszewski był jedną z wybitnych postaci zasłużonych w obronie polskości, obok m.in. Ignacego Łyskowskiego, Stanisława Sikorskiego, ks. Feliksa Bolta, Stanisława Sierakowskiego, Heleny Sierakowskiej, Witolda Donimirskiego i Jana Brejskiego. "W pionierskim okresie II Rzeczypospolitej Łaszewski otwiera poczet wybitnych wojewodów pomorskich, był bowiem pierwszym wojewodą pomorskim w II Rzeczypospolitej" - dodał wicemarszałek.
Stefan Łaszewski działał na uniwersytetach we Wrocławiu, Berlinie i Lipsku. Na tej ostatniej uczelni uzyskał w 1886 r. stopień doktora nauk prawnych w zakresie prawa cywilnego i prawa kanonicznego, a po studiach podjął pracę w aparacie sądowym na Pomorzu.
Od 1892 roku prowadził kancelarię adwokacką w Grudziądzu, broniąc m.in. Polaków przed sądami pruskimi. Udzielał się w organizacjach społecznych: Towarzystwie Przemysłowców Polskich, Banku Ludowym, Towarzystwie Czytelni Ludowych.
W roku 1911 Łaszewski został przedstawicielem mniejszości polskiej w niemieckim Reichstagu, wybrany z okręgu kartusko-pucko-wejherowskiego. W latach 1917-1918 był już wiceprezesem Koła Polskiego w Berlinie i wspierał działania integracyjne rodaków w zaborze pruskim.
Dekretem naczelnika państwa z 7 lutego 1919 r. Stefan Łaszewski został posłem na Sejm Ustawodawczy jako "poseł z Prus Królewskich". Zaangażował się w powstanie konspiracyjnej Organizacji Wojskowej Pomorza.
W październiku 1919 r. został mianowany na stanowisko wojewody pomorskiego, choć faktycznie samo Pomorze zostało przejęte przez polskie władze dopiero w styczniu i lutym 1920 r. Łaszewski jako wojewoda urzędował początkowo w Poznaniu, a od 18 stycznia 1920 r. w Toruniu, gdzie zorganizował Pomorski Urząd Wojewódzki.
Funkcję wojewody realnie pełnił zaledwie pół roku. 21 lipca 1920 r. wskutek nacisków Narodowej Partii Robotniczej (NPR), najsilniejszego wówczas stronnictwa politycznego na Pomorzu, został odwołany ze stanowiska.
Sam Łaszewski został powołany na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, a dwa lata później objął urząd prezesa Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Zmarł 20 marca 1924 r. w Warszawie w wieku 62 lat i został pochowany w Pelplinie.
W 1925 r. społeczeństwo woj. pomorskiego wystawiło mu pomnik w Toruniu. Po wkroczeniu do miasta wojsk niemieckich w 1939 roku monument został zburzony. Z inicjatywy senatora Wyrowińskiego doszło w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia do jego odbudowy i uroczystego odsłonięcia 11 listopada 1997 roku. (PAP)
olz/ itm/
