Komisyjny projekt ustawy o zapewnieniu godnej pamięci i należytej ochrony miejscom spoczynku Bohaterów Powstania Warszawskiego został skierowany do dalszych prac w komisji. Podczas środowego posiedzenia wszystkie kluby poselskie opowiedziały się za rozwiązaniami zawartymi w ustawie.
Na środowym posiedzeniu Sejm odbył pierwsze czytanie i skierował komisyjny projekt ustawy o zapewnieniu godnej pamięci i należytej ochrony miejscom spoczynku Bohaterów Powstania Warszawskiego oraz innych osób zasłużonych w walkach o niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego do dalszych prac w Komisji ds. Petycji.
Poseł sprawozdawca Jan Piechota (PO) przypomniał, że projekt ustawy wyszedł od Związku Powstańców Warszawskich oraz Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania. Jak mówił, zdarzają się wypadki, że groby powstańców pozostają zaniedbane, a nawet, że są likwidowane. Na wielu cmentarzach obowiązują procedury zakładające, że jeżeli w 20 lat po pochówku nie zostanie wniesiona opłata cmentarna, grób ulega likwidacji i można na tym miejscu pochować inną osobę. Piechota przypomniał, że czasami rodzina powstańca, która jest w pierwszym rzędzie predestynowana do sprawowania opieki nad grobem, z różnych względów nie jest w stanie takiej opłaty wnieść. "W takiej sytuacji obowiązek poniesienia tych opłat powinien spoczywać na budżecie państwa" - mówił Piechota.
Z uzasadnienia ustawy wynika, że obecnie nie ma możliwości, by w tę rolę weszło państwo i utrzymywało nadal grób - miejsce pamięci o bohaterach walk o niepodległość Polski. Chociaż zgodnie z prawem zabroniona jest likwidacja tych grobów, które mają wartość pamiątek historycznych, to nie ma definicji - precyzyjnego określenia, które to miejsca.
Jak napisano w preambule projektu ustawy jej celem jest "wprowadzenie jednoznacznej normy, zgodnie z którą zapewnienie godnej pamięci i należytej ochrony miejscom spoczynku Bohaterów Powstania Warszawskiego i innych osób zasłużonych w walkach o niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego jest obowiązkiem wszystkich obywateli oraz władz państwowych i samorządowych".
Według wnioskodawców, ponieważ zgodnie z konstytucją to państwo powinno strzec dziedzictwa narodowego, zaniechaniem legislacyjnym jest możliwość likwidacji grobów bohaterów powstania, czy innych zasłużonych dla niepodległości osób. Dlatego proponują, by w ustawie jednoznacznie zapisać, że zapewnienie godnej pamięci i należytej ochrony miejscom spoczynku bohaterów Powstania Warszawskiego i innych osób zasłużonych w walkach o niepodległość i suwerenność państwa polskiego jest obowiązkiem wszystkich obywateli oraz władz państwowych i samorządowych.
Za opiekę nad grobami - według wnioskodawców petycji - miałby odpowiadać prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Współpracowałby w tej sprawie m.in. z rodzinami tych osób, władzami samorządowymi i organizacjami społecznymi zajmującymi się opieką nad takimi grobami. Prezes IPN miałby prawo wydania decyzji o zakazie likwidacji grobu takich osób.
W projekcie zaproponowano rozszerzenie listy mogił chronionych w wykazie zawartym w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Prezes IPN dysponowałby środkami na utrzymanie tych miejsc. Mógłby porozumieć się z organizacjami społecznymi czy jednostkami samorządu, które dbałyby o stan tych miejsc pochówku. Wnioskodawcy chcą też, by groby tych osób były szczególnie chronione, a za ich znieważenie groziła kara do 3 lat pozbawienia wolności.
Miałaby też powstać ogólnodostępna baza Miejsc Spoczynku Bohaterów Narodowych. IPN na jej stworzenie miałby sześć miesięcy od wejścia w życie ustawy - zakłada projekt zawarty w petycji. Powszechnie dostępna baza umożliwiłaby sprawowanie opieki nad tymi mogiłami.
Podczas sejmowej debaty wszystkie kluby poselskie zadeklarowały poparcie dla rozwiązań w niej zawartych. Pewnym problemem okazał się fakt, że niemal równolegle procedowany jest rządowy projekt ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, który dotyczy tych samych kwestii, co projekt ustawy o zapewnieniu godnej pamięci i należytej ochrony miejscom spoczynku Bohaterów Powstania Warszawskiego. Jan Piechota powiedział, że projektodawcy tej drugiej ustawy liczyli na to, że "spotkają się one w Sejmie" i że możliwe będzie wypracowanie jednej ustawy, w której połączono by najtrafniejsze rozwiązania z obu projektów.
Jednak, jak mówił Piechota, stało się inaczej - Sejm odbył w środę drugie czytanie projektu ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, co oznacza że na forum Sejmu wspólne procedowanie obu projektów nie będzie możliwe. Może się to natomiast zdarzyć podczas prac w Senacie, gdzie oba projekty ustaw trafią po zakończeniu prac w Sejmie. (PAP)
autor: Agata Szwedowicz
aszw/ agz/
