Plakat wystawy „Ex thesauro. Ze skarbca Biblioteki Uniwersyteckiej KUL” w Lublinie. Źródło: KUL
Rękopis wiersza „Romantyczność” Adama Mickiewicza, średniowieczny manuskrypt kodeksu prawa kanonicznego, pierwszy atlas Mercatora z 1612 r. - to niektóre z zabytków eksponowanych na wystawie „Ex thesauro. Ze skarbca Biblioteki Uniwersyteckiej KUL” w Lublinie.
Na otwartej w środę wystawie, zorganizowanej z okazji 100-lecia istnienia KUL i biblioteki uniwersyteckiej, zgromadzono najstarsze i najcenniejsze rękopisy, stare druki, zabytki graficzne, kartograficzne, muzyczne. To dzieła i dokumenty, które zazwyczaj nie opuszczają zamkniętych magazynów bibliotecznych.
„Zbiory specjalne to creme de la creme każdej biblioteki. Na wystawie prezentujemy wybór naszych najcenniejszych dzieł, którymi się szczycimy” – powiedział kierownik oddziału zbiorów specjalnych w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL i jeden z kuratorów wystawy Arkadiusz Adamczuk.
Na wystawie prezentowane są m.in. pisma z archiwum Filomatów, które – jak tłumaczył Adamczuk - trafiły do Lublina w latach 60-tych i 70-tych ub. wieku, przemycone z sowieckiego wówczas Wilna. Wśród eksponowanych tu dzieł są m.in. rękopis ballady „Romantyczność” Adama Mickiewicza, uznawanej za manifest romantyzmu, a także fragmenty „Dziadów”, które Mickiewicz wysyłał Janowi Czeczotowi z prośbą o uwagi.
Wśród najcenniejszych prezentowanych zabytków jest, najstarszy na wystawie, średniowieczny rękopis Kodeksu Gracjana -„Concordia discordantium canonum”. To zbiór prawa kanonicznego z I połowy XII wieku, napisany przez mnicha kamedułę Gracjana. Prezentowany na wystawie rękopis tego dzieła powstał w Tuluzie w końcu XIII wieku i jest jednym z sześciu zachowanych w Polsce rękopiśmiennych średniowiecznych kopii Kodeksu. Tekst ozdobiony jest barwnymi inicjałami i 38 miniaturami w stylu gotyckim, ilustrującymi wybrane problemy prawne.
Na wystawie prezentowane są także cenne zbiory kartograficzne. Można zobaczyć m.in. unikatową „Cosmografię” Sebastiana Muenstera z 1544 r. – pierwsze wydanie opisu świata w języku niemieckim, które zawiera opisy państw, regionów i 48 kolorowanych ręcznie map oraz liczne lustracje. Prezentowany jest również „Atlas” Gerarda Mercatora – ojca nowożytnej kartografii - z 1612 r. To zbiór rycin, pierwszy raz w historii nazwany terminem „atlas”, zawierający 150 miedziorytowych map, ręcznie kolorowanych, bogato zdobionych i kaligraficznie opisanych.
Można też zobaczyć plany miasta oraz kopalni Wieliczka z 1645 r. „To pierwsze w Polsce plany górnicze, jedne z pierwszych w Europie” – powiedziała kurator wystawy Jadwiga Jaźwińska z Biblioteki KUL.
Na ekspozycji można oglądać też oryginalne dokumenty ważne dla historii miasta Lublin, m.in. przywilej Elżbiety Łokietkówny dla mieszkańców Lublina wydany w Krakowie w 1371 r. zatwierdzający wcześniejszy przywilej króla Władysława Łokietka z 1320 r. zwalniający ich z opłat i myt, a także analogiczny przywilej króla Zygmunta Augusta, wydany w Warszawie w 1570 r.
Na ekspozycji są także m.in. rękopisy z archiwum gen. Ignacego Prądzyńskiego z okresu powstania listopadowego, pierwsze drukowane w Polsce książki, tomy pochodzące z kolekcji królewskich bibliotek m.in. Zygmunta Augusta i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zobaczyć można m.in. osobisty modlitewnik królowej Francji Marii Leszczyńskiej.
Wśród muzykaliów prezentowane są muzyczne starodruki i rękopisy z XVI i XVII w., należące niegdyś do legnickiego księcia Jerzego Rudolfa. Specjalna gablota poświęcona jest dawnej fotografii i pierwszym technikom fotograficznym.
Wystawa jest jednym z wydarzeń związanych z tegorocznymi obchodami 100-lecia istnienia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Założycielem uczelni i jej pierwszym rektorem był filozof, rektor Akademii Duchownej w Petersburgu ks. Idzi Radziszewski (1871-1922). Według założyciela uniwersytet w Lublinie miał uprawiać badania we wszystkich dziedzinach wiedzy w duchu harmonii nauki i wiary, kształtować kadrę inteligencji katolickiej, zdolną do kierowania życiem kraju, który właśnie odzyskiwał niepodległość, a także przyczyniać się do pogłębiania świadomości religijnej w społeczeństwie.
Razem z uniwersytetem w 1918 r. powstała też biblioteka, do której zbiory gromadzone były jeszcze wiosną 1918 r. w Petersburgu. Stopniowo, z biegiem lat księgozbiór się powiększał i bogacił, głównie dzięki darczyńcom. Obecnie w zbiorach specjalnych, najcenniejszych dla Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, znajduje się ponad 7,5 tys. rękopisów, ponad 51 tys. starodruków, 15 tys. zabytków i dokumentów graficznych, ponad 11 tys. – kartograficznych, ponad 10 tys. – muzycznych.
Wystawę „Ex thesauro. Ze skarbca Biblioteki Uniwersyteckiej KUL” można oglądać w bibliotece KUL do 21 grudnia. (PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/aszw/
