Po zakończonej sukcesem konserwacji zespołu plakatów ze zbiorów Muzeum Polskiego w Ameryce w Chicago, przeprowadzonej w latach 2015-2016 dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Fundacją „Świątynia Sztuki” i pracownią konserwatorską „ARS VETA” działającymi przy Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie, podjęta została decyzja o kontynuacji wspólnego programu zabezpieczenia i ratowania zbiorów dziedzictwa narodowego pozostającego poza granicami kraju. Finansowanie projektu zapewniono dzięki funduszom Programu Ministra Kultury „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”.
Do pracowni „Ars Vety” w 2016 r. trafił wyjątkowo cenny zbiór listów i dokumentów ze zbiorów Polskiej Misji w Orchard Lake w Stanach Zjednoczonych (The Polish Mission of the Orchard Lake Schools). Ośrodek w Orchard Lake jest członkiem Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, organizacji zrzeszającej polskie instytucje emigracyjne.
W skład poddanego pracom konserwatorskim zbioru wchodzi 160 obiektów, pochodzących z lat 1555-1881, wśród nich listy pisane przez królową Bonę, Annę Jagiellonkę, Eleonorę Marię, Stanisława Leszczyńskiego, dokumenty królów i królowych polskich, m.in. Henryka III Walezego, Zygmunta III Wazę, Władysława IV Wazę, Jana II Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, a także książąt, arystokracji, duchownych i wojskowych. Pojawienie się tak cennej z punktu widzenia historii kolekcji nie przeszło bez echa. Spore zainteresowanie mediów znalazło swoje odbicie w artykułach w prasie lokalnej (toruńskie „Nowości”), jak i telewizji (TVP Bydgoszcz).
Dodatkowo, po raz pierwszy w Polsce, prezentowana była wystawa "Poland Fights on all Fronts" ("Polska walczy na wszystkich frontach"). Ekspozycja ta została przygotowana na Międzynarodową Kobiecą Wystawę Sztuki i Przemysłu, organizowaną w Nowym Jorku w listopadzie 1944 r. Zleceniodawcą było Polish Government Information Center (New York, N.Y.). Są to 22 tablice z materiałami propagandowymi wykorzystywane jako ekspozycja obwoźna pod koniec II wojny światowej w Stanach Zjednoczonych. Plansze ukazują sytuację Polek i Polski podczas wojny, promując zarazem polską kulturę, sztukę i przemysł.
Ze względu na zły stan wszystkich tych obiektów, ich zniszczenia, przebarwienia, widoczne ubytki w strukturze papieru, niemożliwa była ich natychmiastowa prezentacja. Konserwacja pozwoliła zapobiec dalszej destrukcji, a wystawę udostępniano publiczności w krajowych placówkach muzealnych.
Z bogatych zbiorów w Orchard Lake pochodzą też listy z podziękowaniami, jakie do Polonii w Stanach Zjednoczonych słały dzieci z Polski. Stanowiły one wyraz wdzięczności za pomoc materialną jakiej odradzającemu się Państwu Polskiemu i jego mieszkańcom udzielili rodacy zza oceanu. Dzięki długotrwałym zabiegom konserwatorskim przeprowadzonym w Grębocinie w 2016 roku możliwe stało się po raz pierwszy ich udostępnienie dla szerszej publiczności. Ostatnio zapoznać się z nimi można było na wystawie w Muzeum Narodowym w Szczecinie.
oprac. dr Tomasz Niklas
abe/mjs
Polskie plakaty z amerykańskich zbiorów w Muzeum Narodowym w Szczecinie
Jak dzieci ofiarowały braciom z Ameryki wdzięczne serca i... pomnikowy bubel
Kolekcja polskich plakatów w Szczecinie. Wyjątkowa wystawa w MN
