Gmach Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie (obecnie Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Prospekt Swobody 15) został wybudowany w latach 1889-1891 przez architekta Zygmunta Kędzierskiego, według projektu i pod kierunkiem Juliana Oktawiana Zachariewicza (1837-1898) na miejscu dawnego Hotelu Angielskiego. Nie była to pierwsza siedziba tej najstarszej galicyjskiej instytucji kredytowej, utworzonej z inicjatywy Stanów Krajowych w 1842 r., której oficjalne otwarcie nastąpiło 1 stycznia 1844 r. Początkowo mieściła się w ratuszu, a następnie przy ul. Majerowskiej 2 (obecnie ul. Strzelców Siczowych).
Od 1 października 1891 r. szacowna instytucja kontynuowała swoją działalność w nowym miejscu. W 1900 r. o gmachu Galicyjskiej Kasy Oszczędności tak pisano w czasopiśmie „Architekt. Miesięcznik poświęcony architekturze, budownictwu i przemysłowi artystycznemu” (nr 1): „Autorem tego dzieła jest śp. Juljan Lwigród Zacharjewicz, profesor architektury na Politechnice Lwowskiej. W r. 1888 rozpisanym był na plany tego budynku wielki konkurs, z którego zwycięzko wyszli: z I. nagrodą pp. Stryjeński i Ekielski, z II p. Fryderyk Ohmann, z III p. Sławomir Odrzywolski, oprócz tego zakupiono plany pp. Szyllera i Jabłońskiego, p. Władysława Halickiego i p. Jana Zamiejskiego. Dyrekcya gal. Kasy Oszczędności poleciła jednak wykonanie budowy śp. Zacharjewiczowi. (…) Na pierwszem piętrze nad kasą wkładkową leży sala posiedzeń, nad likwidaturą biura syndyka, dyrektora hipotecznego, nad tresorem, pokojami dyrektora kasowego, korespondentów i częściowo likwidaturą, mieści się buchalterya. Fasada wykonana w kamieniu tarnopolskim „Tapkowskiego” (majster Góra we Lwowie) i okładzinowej żółtej cegle, dachy kryte łupkiem, obramione blachą miedzianą, suto złoconą, schody główne otrzymały balustradę alabastrową, majoliki na fasadzie wykonała kraj. stacya doświadczalna pod kierunkiem inż. Krzesza, zaś grupę kopuły śp. Marconi. Na szczególną uwagę zasługują kraty żelazne wykonane w pracowni p. Daschka we Lwowie - budynek w całości bardzo wyposażony”.
Zespół dwudziestu jeden witraży dla Galicyjskiej Kasy Oszczędności wykonany został przez znaną i cenioną firmę „Tiroler Glasmalerei und Mosaik Anstalt”, założoną w Innsbrucku w 1861 roku przez Georga Madera , Josefa von Stadl i Alberta Neuhausera. Witraż, który w 2014 r. poddano pracom konserwatorskim, powstał w 1892 r. jako ozdoba plafonu sufitowego jednej z głównych sal dawnej Galicyjskiej Kasy Oszczędności. Przeszklony witrażem plafon, który jest źródłem dodatkowego oświetlenia tego pomieszczenia, wykonano na rzucie koła, z dwunastu jednakowych segmentów, rozchodzących się promieniście od centralnej części w kształcie koła i okolonych dekoracyjną bordiurą.
Prace konserwatorskie przeprowadziła w 2014 r. Fundacja Dziedzictwa Kulturowego dzięki funduszom Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona dziedzictwa kulturowego za Granicą. Realizował je zespół w składzie Ewelina i Robert Kędzielewscy.
oprac. Dorota Janiszewska-Jakubiak (MKiDN)
abe/mjs
Znaczenie działalności profesora Juliana Zachariewicza w popularyzacji sztuki witrażowej we Lwowie
Witraż w budynku dawnej Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie
