Mirosław Dzielski

Publikował w podziemnym czasopiśmie „Merkuriusz Krakowski i Światowy”. Na jego łamach kilka miesięcy przed strajkami z sierpnia 1980 r. zaproponował koncepcję głębokich reform gospodarczych, które miałyby doprowadzić do stworzenia gospodarki rynkowej. Uważał, że ceną za tak wielką zmianę może być zachowanie dotychczasowego systemu władzy, monopolu partii komunistycznej i geopolitycznej dominacji Związku Sowieckiego. Jego zdaniem reformy gospodarcze w dłuższej perspektywie doprowadziłyby jednak do stopniowej liberalizacji życia społecznego i politycznego w PRL. W swoich postulatach odwoływał się także do pragmatyzmu władz. Podkreślał, że zarysowana przez niego koncepcja władz jest zabezpieczeniem przed wielkim buntem społecznym.

Dzielski wobec Solidarności

Po powstaniu „Solidarności” początkowo nie włączył się w jej działalność. Krytycznie spoglądał na wiele elementów jej programu gospodarczego i społecznego. W opinii Dzielskiego niewłaściwe było postulowane przez związek „centralne” sterowanie procesami społecznymi i gospodarczymi. Uważał, że należy skupić się na działalności gospodarczej i samoorganizowaniu się społeczeństwa. Tworzenie „alternatywnego” życia gospodarczego miało doprowadzić do stopniowego przełamywania monopolu gospodarczego państwa, tak jak działo się to w wypadku życia intelektualnego, szczególnie rynku wydawniczego. Dopiero pod koniec karnawału Solidarności włączył się w działalność regionalnych struktur „S”. Był członkiem małopolskiej Sekcji Informacyjnej oraz rzecznikiem Zarządu Regionu. Jednocześnie współzakładał Klub Inicjatyw Gospodarczych, środowisko skupiające członków społeczności akademickiej UJ o liberalnych poglądach gospodarczych. Niechęć wielu środowisk opozycyjnych wywoływały jego nonkonformistyczne poglądy polityczne. W swoich pracach przestrzegał przed wypaczeniami idei demokracji. Jego zdaniem mogła ona łatwo przybrać formę tyranii większości.

W swoich rozważaniach wokół pojęcia cywilizacji przykładał wielką wagę do znaczenia religii dla cywilizacji. Promowane przez niego idee wolnościowe mogły zaistnieć jedynie w obrębie cywilizacji chrześcijańskiej. W tym kontekście historyk idei Jerzy Szacki uznał poglądy Dzielskiego za jedną z najambitniejszych prób pogodzenia liberalnego i chrześcijańskiego punktu widzenia na społeczeństwo. Swoje poglądy Dzielski określał jako „liberalizm chrześcijański”.

Losy Dzielskiego w stanie wojennym

Po wprowadzeniu stanu wojennego przez kilka tygodni ukrywał się przed bezpieką. Wiosną 1982 r. na nowo podjął współpracę z prasą podziemną, m.in. pismem „13 grudnia” i kwartalnikiem „Stańczyk”. Wciąż odwoływał się do idei samoorganizacji społeczeństwa i budowania alternatywnego życia gospodarczego. Swój program przedstawił w esejach „Odrodzenie ducha – budowa wolności” i „Polska równoległa”. Na łamach „13 grudnia” publikował wywiady z polskimi przedsiębiorcami. Postrzegał ich jako twórców „oaz” wolności gospodarczej oraz wzory dla całego społeczeństwa. Był zdania, że docelowy model polskiego kapitalizmu powinien być zdominowany przez drobnych przedsiębiorców.

Działalność Dzielskiego u schyłku PRL

U schyłku PRL współzakładał Krakowskie Towarzystwo Przemysłowe, Prymasowską Radę Społeczną oraz konserwatywno-liberalny Klub Myśli Politycznej „Dziekania”. W 1988 r. wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym „Solidarności” Lechu Wałęsie. Jednocześnie krytykował władze PRL i „Solidarność” za to, że zmiany polityczne wyprzedzały reformy gospodarcze. Zakładał, że nadmierny wzrost siły państwa może ograniczyć rozwój rodzącego się wolnego rynku.

Na początku 1989 r. wyjechał na stypendium naukowe w USA. Pozostał tam z powodu choroby. Zmarł 15 października 1989 r. w Bethesda w Maryland.

W 2007 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. (PAP)