Urodził się 6 lipca 1874 roku w rodzinie o tradycjach patriotycznych i niepodległościowych, które rodzice starali się zaszczepić dzieciom - dwóm synom, Stanisławowi i Władysławowi, oraz dwóm córkom, Zofii i Halinie. Feliks Grabski stosował w swoim majątku - Borowie - najnowsze metody rolnicze, a w 1859 roku, wyprzedzając o kilka lat carską reformę, uwłaszczył swoich włościan.
Władysław Grabski ukończył Szkołę Nauk Politycznych w Paryżu z odznaczeniem, a następnie przez cztery lata kształcił się w dziedzinie historii i ekonomii na Sorbonie. Do 1897 roku studiował też agronomię w Hadze, a owocem jego pobytu tam były dwie pierwsze publikacje - "Kwestia agrarna we Francji" oraz "Wiedza i praktyka rolnicza w Niemczech".
Dalsze studia Władysława przerwała śmierć ojca i konieczność objęcia rodzinnego majątku. Przejął 520-hektarowe gospodarstwo, założył tam stawy rybne, zwiększył produkcję buraka cukrowego. Działalność rolniczą łączył z pracą społeczną - był współzałożycielem Sekcji Rolniczo-Doświadczalnej w Kutnie oraz jednej z pierwszych w Królestwie Polskim włościańskich spółek rolniczych - w Bocheniu.
Grabski – działacz społeczny i polityczny
W miarę popularyzowania metod nowoczesnego rolnictwa oraz działalności oświatowej, popularność Grabskiego w okolicy rosła, tak że kiedy w 1904 roku rzucił pomysł założenia w Łowiczu powiatowej spółki rolniczo-handlowej, wybrano go na jej prezesa. Grabski był też sekretarzem Sekcji Rolnej Towarzystwa Rolniczego, co zaowocowało monografią "Historia Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim" jego pióra, nagrodzoną przez Akademię Umiejętności w Krakowie.
Mniej więcej w tym samym czasie Grabski podjął działalność polityczną - w 1905 roku, wybrany na posła ziemi łowickiej do I Dumy, występował na wiecach jako orędownik swobód politycznych dla ludu.
Bojowcy socjalistyczni planowali nawet zamach na Grabskiego, widząc w jego działaniach przyczynę niepowodzenia strajku rolnego w powiecie łowickim. Działalność ta przyczyniła się też do uwięzienia Grabskiego na Pawiaku przez władze carskie. Na Pawiaku Grabski napisał pracę "Materiały w sprawie włościańskiej", opublikowaną w 1910 roku.
Uwięzienie spowodowało wzrost popularności Grabskiego, który bez trudu zdobył mandat poselski do II i III Dumy, ale pozbywszy się złudzeń co do polityki carskiej względem Polski, odmówił kandydowania do IV Dumy. W międzyczasie założył Łowickie Towarzystwo Rolnicze, którego prezesem pozostawał do 1919 roku.
W chwili wybuchu I wojny światowej Grabski utworzył Centralny Komitet Obywatelski, który pomagał najbardziej dotkniętym przez wojnę, i sam stanął na jego czele.
Reforma walutowa i utworzenie Banku Polskiego SA
Po wybuchu rewolucji bolszewickiej Grabski był więziony przez Niemców w twierdzy modlińskiej.
W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Grabski został powołany przez Józefa Piłsudskiego na prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego, który miał ustalić straty wojenne, politykę finansową wobec sąsiadów i roszczenia repatriacyjne.
Grabski został też, obok Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego, delegatem na Konferencję Pokojową w Paryżu, kierując pracami polskiej delegacji w zakresie ekonomicznym. Następnie sprawował obowiązki ministra skarbu w rządzie Leopolda Skulskiego.
Premier Władysław Grabski
Od 23 czerwca do 24 lipca 1920 roku, w okresie wojny bolszewickiej, pełnił funkcję premiera.
W styczniu 1923 roku Grabski ponownie objął tekę ministra skarbu, tym razem w rządzie Wincentego Witosa, ale wobec braku zgody rządu na plan reform uzdrawiających ekonomię państwa podał się do dymisji w lipcu tego samego roku.
Jednak na skutek kryzysu gabinetowego w grudniu 1923 roku Grabski objął urząd premiera.
Udało mu się uzyskać nadzwyczajne pełnomocnictwa od parlamentu, które pozwoliły na rozpoczęcie gruntownych reform. W tym czasie przeprowadzono m.in. reformę walutową.
W czasie, gdy Grabski był premierem, udało się też przeprowadzić inne reformy - ustawę o ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia, poprawę stosunków z mniejszościami narodowymi. Niestety, wojna celna z Niemcami i spadek światowej koniunktury gospodarczej wywołały różnice pomiędzy premierem a dyrekcją utworzonego przez niego Banku Polskiego na temat obniżenia kursu złotego.
W listopadzie 1925 roku Grabski podał się do dymisji. Swoje doświadczenia opisał w dziele "Dwa lata u podstaw państwowości naszej".
Dorobek naukowy Grabskiego
Po dymisji Grabski poświęcił się całkowicie pracy naukowej. Już w 1923 roku był wykładowcą Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, ale dopiero trzy lata później został etatowym profesorem ekonomii politycznej na Wydziale Leśnym SGGW. Od 1926 do 1928 roku pełnił też funkcję rektora tej szkoły, a w 1936 roku zorganizował tam Instytut Socjologii Wsi, powołując jednocześnie do życia wydawane do dziś "Roczniki Socjologii Wsi".
Grabski opublikował też w tym czasie prace "Wieś i folwark", "Historia wsi w Polsce". Swój testament polityczny zawarł w pracy "Idea Polski", wydanej w 1935 roku.
Zmarł 1 marca 1938 roku.(PAP)
aszw
