9 kwietnia 1991 roku z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał pierwszy transport wojsk rosyjskich. Wycofanie wszystkich z całego terytorium Polski zajęło dwa i pół roku. Dziś jest to uważane za jeden z kluczowych momentów procesu transformacji, szczególnie istotny z punktu widzenia zmiany architektury bezpieczeństwa w Europie Środkowej.
Północna Grupa Wojsk Sowieckich w Polsce została utworzona w 1945 r. z przekształcenia II Frontu Białoruskiego, lecz formalnoprawne jej usytuowanie nastąpiło dopiero w wyniku odwilży październikowej 17 grudnia 1956 r. na mocy zawartej w Warszawie „Umowy między rządem PRL i rządem ZSRR o statucie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce”.
Zajęcia Polski przez Armię Czerwoną w 1944 i 1945 roku nie można nazywać „wyzwoleniem”. To nieprawdziwe określenie faktycznego podboju i podporządkowania Polski ZSRS, które trwało przez blisko 50 kolejnych lat - mówi w rozmowie z PAP zastępca dyrektora gdańskiego oddziału IPN, historyk, prof. Mirosław Golon. Dodaje, że określenie „wyzwolenie” zostało narzucone przez komunistyczną propagandę i cenzurę, ale przez kolejne dekady zakorzeniło się w przestrzeni publicznej tak bardzo, że stało się uzusem językowym.
25 lat temu, 26 października 1991 r., w Moskwie parafowano układ o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski. Zgodnie z nim oddziały bojowe miały opuścić Polskę do 15 listopada 1992 r., zaś jednostki tranzytowo-likwidacyjne do końca 1993 r.".
Dla Polski Ludowej NATO to były dwa demony - Stany Zjednoczone, ale przede wszystkim Republika Federalna Niemiec. Straszenie rewanżystami z Bonn i imperialistami z Waszyngtonu miało wymiar socjotechniczny - mówi PAP dr hab. Piotr Osęka, historyk z Instytutu Studiów Politycznych PAN.
ZSRR, a obecnie Rosja, nie stosuje taryfy ulgowej wobec słabych. Widząc, że przeciwnik staje się coraz słabszy i uległy, dąży do wykorzystania tego stanu do własnych korzyści – mówi PAP prof. Marek Kornat z Instytutu Historii PAN.
Liczne wydarzenia odbędą się w tym roku na Węgrzech z okazji rocznicy rewolucji węgierskiej 1956 roku, w tym kampania popularyzująca twarze bohaterów tamtych dni, koncerty i wystawy – powiedziała PAP pełnomocniczka rządu ds. koordynacji obchodów Maria Schmidt.
Gdyby sytuacja w ZSRS była stabilna to Sowieci nie zaakceptowaliby końca Układu Warszawskiego – powiedział PAP profesor Jan Malicki ze Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. 25 lat temu, 31 marca 1991 r., państwa Układu Warszawskiego zaprzestały współpracy wojskowej.
Projekt uchwały w sprawie uczczenia ofiar Tragedii Górnośląskiej - "ofiar zbrodni popełnionych przez Armię Czerwoną i komunistyczny aparat bezpieczeństwa" po wkroczeniu Sowietów w 1945 r. na Górny Śląsk poparła w czwartek sejmowa komisja kultury.