Opowieść o losach siedmioletniej dziewczynki - świadka antypolskich, stalinowskich represji - to główny temat książki Krystyny Orzechowskiej-Juzwenko „Dlaczego? Wspomnienia syberyjskie i inne”, będącej najnowszą publikacją wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Książka Teofila Lachowicza to zbiór szkiców dotyczących losów Polaków na nieludzkiej ziemi, czyli w rosyjskich łagrach. Znajdują się w niej np. niezwykle interesujące, po raz pierwszy publikowane dokumenty, m.in. opracowanie prof. Stanisława Swianiewicza o obozach pracy w ZSRR. Z książki można się także dowiedzieć o sytuacji Kościoła na Litwie i Wileńszczyźnie pod okupacją sowiecką 1940-1941 i poznać relacje zesłańców i łagierników.
10 lutego 1940 r. władze sowieckie przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich, w czasie której według danych NKWD do północnych obwodów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tys. ludzi. Warunki panujące w czasie transportu były przerażające, ludzie umierali z zimna, głodu i wyczerpania.