Blisko 13 tysięcy warszawiaków, w tym dzieci, kobiety w ciąży i starcy, zostało deportowanych przez Niemców do Auschwitz po wybuchu w stolicy powstania. 12 i 13 sierpnia 1944 roku dotarły tam dwa pierwsze i najliczniejsze transporty, łącznie 6 tysięcy osób.
Historia jest istotnym wyznacznikiem tożsamości warszawiaków, również tych przyjezdnych, nazywanych „słoikami”, uznali uczestnicy konferencji „Skąd się wzięli warszawiacy. Konsekwencje społeczne, ekonomiczne i kulturowe migracji”. Miasto jest jakby rozpięte między napiętnowaniem historią, a próbą uwolnienia się od niej - powiedziała prof. Maria Lewicka z Wydziału Psychologii UW.
Historie osób przybyłych do Warszawy w II poł. XIX w. w poszukiwaniu lepszej przyszłości przedstawia nowa wystawa w Muzeum Woli. Jak podkreślają autorzy, ludzie ci mieli "zakodowane poczucie budowania wspólnoty" i stworzyli dziś funkcjonujący "mit warszawskości".