Kard. Stefan Wyszyński podczas internowania w Komańczy (2. z lewej) w towarzystwie siostrzenicy Marii Sułek (1. z lewej), Marii Okońskiej (2. z prawej) oraz s. Narcyzy Stankiewicz (1. z prawej) w trakcie spaceru. 1956 r. Fot. NAC
10 lat temu, 6 maja 2013 r., zmarła Maria Okońska, jedna z najbliższych współpracowniczek prymasa Stefana Wyszyńskiego, założycielka Instytutu Świeckiego Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła. „Mamy jedno życie, którego nie wolno zmarnować” – głosiła jej najważniejsza dewiza.
Urodziła się 16 grudnia 1920 r. w Warszawie. Nie mogła poznać swojego ojca, który zginął dwa miesiące przed jej urodzeniem w ostatnich dniach wojny z bolszewikami. Jego ciała ani miejsca pochówku nigdy nie odnaleziono. Wraz z siostrą bliźniaczką Wandą (zmarłą w wieku 3 lat) i bratem Włodzimierzem była wychowywana przez matkę Marię z Korszonowskich. Jej rodzice poznali się w 1916 r., w czasie przygotowań do pierwszych „legalnych” od 1831 r. obchodów uchwalenia Konstytucji 3 maja. Po latach wspominała, że te rodzinne tradycje patriotyczne zadecydowały o jej postawie w kolejnych dekadach służby Kościołowi.
Ukończyła Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi, jedną z najlepszych szkół żeńskich w ówczesnej Warszawie. Jeszcze jako uczennica podczas jednego z wyjazdów wakacyjnych przeżyła nawrócenie, które po latach wspominała jako jeden z najważniejszych momentów jej życia.
Wystawa pt. „Jej siła w Maryi. 100-lecie urodzin Marii Okońskiej”
Maturę zdała w maju 1939 r. Kilka miesięcy później rozpoczęła studia na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. W 1942 r. zainicjowała budowania „Miasta Kobiet” – związku formacyjnego, kształtującego wśród kobiet wartości chrześcijańskie. Okońska uważała, że po wojnie jej podopieczne będą prowadziły działalność misyjną w swoich środowiskach społecznych oraz stworzą własne instytucje, niezależne od państwa. Latem 1942 r. do idei Okońskiej przyłączyło się siedem innych członkiń Sodalicji Mariańskiej. 26 sierpnia w domu Sióstr Niepokalanek w Szymanowie odbyły się ich pierwsze rekolekcje. „Ósemkę” tworzyły: Maria Okońska, Hanna Iłowiecka, Zofia Daremniak, Maria Wanatowska, Janina Piasecka, Wanda Kupczyńska, Telimena Pietraszun oraz Maryla Kurowska. Od tego czasu spotykały się raz w miesiącu na nocne modlitwy, czuwanie i rozmowy. Początkowo spotykały się w domu rodzinnym Okońskiej na warszawskim Grochowie.
Dzięki znajomości z Marią Dernałowicz, przewodniczącą Stowarzyszenia Młodych Ziemianek, również planującą stworzenie kobiecego instytutu świeckiego, Okońska poznała księdza Stefana Wyszyńskiego, wówczas kapelana w ośrodku dla niewidomych w Laskach pod Warszawą oraz Armii Krajowej. W sierpniu 1943 r. listownie poprosiła Wyszyńskiego o opiekę duchową nad Miastem Kobiet. „Idę z Wami łowić ryby boże” – odpisał przyszły prymas. Od tego czasu Okońska nazywała Stefana Wyszyńskiego „naszym ojcem”.
W czasie Powstania Warszawskiego Okońska i jej koleżanki pomagały Powstańcom. Prowadziły także misję ewangelizacyjną. „Ósemka” zainicjowała „Nową Mobilizację Walczącej Warszawy”. W rocznicę Cudu nad Wisłą (15 sierpnia) i w przeddzień święta Królowej z Jasnej Góry (26 sierpnia) – Warszawa – wierne macierzyńskie serce Polski krwią i męką rodzące wolność Ojczyzny, wzywa swych synów i cały naród do nowej mobilizacji, do walki o wewnętrzne przemienienie narodu w duchu Bożej i braterskiej miłości, do szturmu już nie tylko o wolną, ale i świętą Polskę” – pisały w wydrukowanym w kilku tysiącach egzemplarzy wezwaniu do modlitwy i nawrócenia. Ich wysiłek wspierali harcerze, którzy rozplakatowali apel i przenosili do piwnic, w których ukrywali się mieszkańcy walczącego miasta.
W 1946 r. „Ósemka” stała się Instytutem Świeckim Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła. W 1948 r. za prowadzenie działalności ewangelizacyjnej wśród studentek została aresztowana i osadzona w więzieniu mokotowskim. Została uwolniona po kilku miesiącach, dzięki interwencji biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego.
Okońska i pozostałe członkinie „Ósemki” przeżyły powstanie. Uznały, że za swoje ocalenie powinny być wdzięczne Matce Bożej. Wraz z ludnością cywilną opuściły Warszawę i postanowiły dotrzeć do Częstochowy. Pracowały w zorganizowanej tam przez Radę Główną Opiekuńczą kuchni dla uchodźców. W momencie zbliżania się Armii Czerwonej „Ósemka” znalazła schronienie na Jasnej Górze. Tam rozpoczęły swój nowicjat. Ich działalność popierał Stefan Wyszyński, który w sierpniu 1945 r. poprowadził dla „Ósemki” pierwsze rekolekcje. Rok później „Ósemka” stała się Instytutem Świeckim Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła. W 1948 r. za prowadzenie działalności ewangelizacyjnej wśród studentek została aresztowana i osadzona w więzieniu mokotowskim. Została uwolniona po kilku miesiącach, dzięki interwencji biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego.
W listopadzie 1948 r. opiekun „Ósemki” został prymasem Polski. W 1952 r. na jego ręce Okońska i pozostałe założycielki Instytutu złożyły śluby wieczyste. Po aresztowaniu i internowaniu prymasa Wyszyńskiego Okońska rozpoczęła jasnogórską krucjatę modlitewną o uwolnienie prymasa. W ostatnim okresie internowania wraz z Maria Wantowską, Janiną Michalską i Teresą Romanowską uzyskały zgodę reżimu na odwiedzenie prymasa w Komańczy. „Bóg odebrał mi kapłanów, pozostawił kobiety” – zapisał prymas. W kolejnych miesiącach Okońska i pozostałe założycielki Instytutu przygotowywały uroczystość Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, które rozpoczynały Wielką Nowennę przygotowującymi polski kościół do obchodów milenium chrztu Polski. W 1958 r. siedziba Instytutu na Jasnej Górze została przeszukana przez Służbę Bezpieczeństwa, która zarekwirowała legalne druki religijne.
Dr R. Łatka: prymas Wyszyński był przede wszystkim duszpasterzem i nauczycielem
Okońska była jedną z inicjatorek złożenia przez episkopat na ręce papieża Pawła VI prośby o ogłoszenie Maryi Matką Kościoła. Decyzję tę ogłoszoną jesienią 1964 r. Okońska rozpoczęła także pracę w Sekretariacie Prymasa. Weszła także w skład Komisji Maryjnej KEP i wraz z prymasem Wyszyńskim zainicjowała powstanie Ruch Apostolski Rodzina Rodzin. Towarzyszyła prymasowi w najważniejszych podróżach między innymi na dwa konklawe w 1978 r. Po śmierci prymasa Wyszyńskiego Maria Okońska zajęła się porządkowaniem jego spuścizny. W 1993 r. Instytut Świecki Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła został przekształcony w Instytut Prymasa Wyszyńskiego. Jedną z jego siedzib jest Ośrodek Jasnogórskiej Matki Kościoła na warszawskiej Białołęce, niegdyś jedno z ulubionych miejsc wypoczynku prymasa Wyszyńskiego. W 2004 r. Jan Paweł II podczas audiencji generalnej podsumował działalność Instytutu: „Zawsze wiernie towarzyszyłyście Prymasowi Tysiąclecia w budzeniu w sercach Polaków tego osobistego pragnienia oddania siebie Matce Najświętszej, a przez Jej ręce Chrystusowi. Nie ustawajcie w tym apostolskim trudzie, a Niepokalana Matka Boga niech Was wspiera i prowadzi”.
2 sierpnia 2009 r. Maria Okońska została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 6 maja 2013 r. na Jasnej Górze. Została pochowana na Cmentarzu Bródnowskim.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ skp/ pat/
