Dokładnie 79 lat temu, 2 sierpnia 1944 r., Niemcy przystąpili do likwidacji tzw. obozu cygańskiego w Auschwitz-Birkenau, mordując w komorach gazowych tysiące Romów i Sinti. W rocznicę tej zbrodni obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti, upamiętniający niemal pół miliona ofiar niemieckiego ludobójstwa.
W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Niemcy przystąpili do likwidacji tzw. cygańskiego obozu rodzinnego (Zigeunerfamilienlager), znajdującego się w obrębie obozu Auschwitz II-Birkenau. Zamordowali wówczas w komorach gazowych 4,3 tys. ostatnich romskich więźniów Auschwitz, w tym dzieci i kobiety.
Szacuje się, że w samym Auschwitz Niemcy osadzili ok. 23 tys. Romów z 14 krajów, głównie z Niemiec, Austrii i Czech; zginęło ponad 20 tys. Trafili oni do specjalnego obozu w wyniku rozkazu Heinricha Himmlera z 1942 r. W tzw. obozie cygańskim panowały fatalne warunki, a wielu Romów zmarło wskutek chorób. Niemcy prowadzili również eksperymenty na romskich więźniach, w tym na dzieciach.
Romowie stanowili pod względem liczebności trzecią grupę deportowanych do Auschwitz, po Żydach i Polakach.
„Po wybuchu drugiej wojny światowej podjęto decyzję o przesiedleniu niemieckich Romów do okupowanej Polski. Niemieckie władze policyjne zaczęły dokonywać aresztowań i egzekucji Romów na terenach okupowanych, w tym także na tyłach frontu wschodniego, gdzie wraz z Żydami byli masowo mordowani przez tzw. Einsatzkommanda” – napisano na stronie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Jak podaje przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej (IPN) wystawa poświęcona zagładzie Romów i Sinti, od 1942 r. zaczęto przenosić Romów do istniejących już gett żydowskich, m.in. do getta w Warszawie. „W ciągu kilkunastu miesięcy Romowie podzielili los żydowskich współwięźniów – zostali zamordowani w obozach zagłady” – napisał IPN.
Na terenie byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau co roku 2 sierpnia odbywają się obchody upamiętniające Zagładę Romów i Sinti.
W ciągu całej wojny Niemcy zamordowali w okupowanej Europie ok. 500 tys. Romów.
W wyniku uchwały przyjętej przez Sejm RP 29 lipca 2011 r., 2 sierpnia obchodzony jest w Polsce Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. „W hołdzie Romom i Sinti, ofiarom niemieckiego nazistowskiego ludobójstwa, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia dzień 2 sierpnia Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti” – napisano w uchwale.
Z kolei w 2015 r. Parlament Europejski ogłosił dzień 2 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu Romów w celu upamiętnienia 500 tys. europejskich Romów zamordowanych w okupowanej przez Niemców Europie.
Marcin Furdyna (PAP)
mrf/ jm/
