Glenn Miller, fot. domena publiczna
Twórca znanych do dziś swingowych przebojów i świetnego big-bandu Glenn Miller Orchestra zginął 15 grudnia 1944 roku, w niewyjaśnionych okolicznościach, lecąc samolotem wojskowym nad kanałem La Manche, w drodze na koncerty do wyzwolonego Paryża.
Okoliczności tego wypadku po dziś dzień nie zostały w pełni wyjaśnione. Pewne było jedynie to, że Glenn Miller wsiadł do niewielkiego, amerykańskiego wojskowego samolotu, który wystartował z lotniska Bedford nieopodal Londynu. Na pokładzie obok Millera znajdowali się płk Norman Baessell i pilot John Morgan. Lot odbywał się w złej pogodzie i samolot rozbił się nad kanałem La Manche.
Nigdy – jak podaje Encyklopedia Britannica - „nie odkryto żadnego śladu samolotu, a los Millera był tematem wielu spekulacji, w tym od złej pogody po przypadkowe uderzenie brytyjskich bombowców zrzucających ładunki nad kanałem La Manche. Śmierć Millera była szokiem dla jego fanów na całym świecie, a także dla amerykańskich żołnierzy, którzy umieścili Millera wraz z Bobem Hope i Andrews Sisters w gronie tych gwiazd, które „najbardziej budowały morale żołnierzy”.
Po oficjalnym dochodzeniu, trzej zaginieni otrzymali „akt stwierdzający zgon” z 15 grudnia 1944 r. Glenn Miller osierocił żonę Helen i dwoje adoptowanych dzieci: córkę Jonnie i syna Stevena.
Po latach, w 1983 r., młodszy brat muzyka Herb Miller, wydał oświadczenie, że Glenn nie zginął w katastrofie lotniczej. Wyjaśniał, że samolot po półgodzinnym locie powrócił do Anglii, a muzyk, który miał się poczuć bardzo źle, trafił do szpitala, w którym zmarł następnego dnia. Miller, który był nałogowym palaczem, cierpiał na raka płuc.
„Ameryka oznacza wolność, a nigdzie nie da się wyrazić wolności równie szczerze, jak w muzyce” – powiedział Miller w swojej cotygodniowej audycji radiowej „I Sustain the Wings” ( Wspieram skrzydła). Audycja cieszyła się wielką popularnością. W rezultacie władze wojskowe zezwoliły mjr. Millerowi na utworzenie 50-osobowego zespołu sił powietrznych i zabranie całej formacji do Anglii latem 1944 r., gdzie zespół dał przeszło 800 koncertów.
Podczas pobytu w Anglii Miller nagrał serię płyt w Abbey Road Studios. Nagrania zespołu Glenn Miller Army Air Forces Band były transmitowane w celach propagandowych przez Office of War Information (Biuro Wojennej Informacji). Wiele piosenek zaśpiewał po niemiecku Johnny Desmond, a Glenn opowiadał po niemiecku o amerykańskich zwycięstwach wojennych. Oryginalna orkiestra uległa rozwiązaniu po tragicznej śmierci lidera.
„Wojskowa orkiestra Glenna Millera popularnością nie ustępowała +cywilnemu+ big-bandowi Millera. Koncertując w bazach wojskowych w latach 40-tych stawał się Miller i jego orkiestra +jazzowym bohaterem+ oraz idolem” – zaznaczył w wypowiedzi dla PAP Dionizy Piątkowski, twórca Ery Jazzu.
Swój pierwszy „cywilny” big-band Glenn Miller założył w 1937 r. W orkiestrze tej grał m.in. Benny Goodman. Sukces zespół odniósł w chwili rozpoczęcia współpracy z wytwórnią RCA Victor, dzięki której Glenn Miller Orchestra trafiła do radia. Występowali w CBS, trzy razy w tygodniu, w okresie od grudnia 1939 do września 1942 roku, popularyzując między innymi przebój „Chattanooga Choo Choo”.
Alton Glenn Miller (rocznik 1904) rozpoczął swoją karierę estradową jako nastolatek grając w Grand City w miejskiej orkiestrze na puzonie. Instrument kupił za pieniądze zarobione na dojeniu krów. W czasach licealnych obok muzyki zajmowała go gra w futbol; jego drużyna wygrała puchar stanowy w 1920 roku.
Po ukończeniu liceum, w 1921 r., postanowił zostać zawodowym muzykiem. Dwa lata później rozpoczął studia na Uniwersytecie Kolorado, przerwał jednak naukę po pierwszym semestrze i zaczął koncertować z zespołem Boyd Senter z Denver. Rozpoczął też naukę gry u Josepha Schillingera, pod okiem którego skomponował swój pierwszy przebój „Moonlight Serenade”. W 1926 r. trafił do zespołu Bena Pollacka w Los Angeles, gdzie grał jako główny puzonista.
W 1928 r. wydał swój pierwszy zbiór utworów pod tytułem „Glenn Miller's 125 Jazz Breaks for Trombone”. W tym samym roku zamieszkał w Nowym Jorku i poślubił Helen Burger, swoją koleżankę ze studiów. Koncertował z orkiestrą Reda Nicholsa i rozpoczął karierę na Broadwayu, występując w orkiestrach Benny Goodmana oraz Gena Krupy.
Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych koncertował z wieloma nowojorskimi muzykami i orkiestrami, aż wreszcie, w 1935 r., zadebiutował w filmie jako członek orkiestry Raya Noble’a, wykonując utwór „Why Stars Come Out at Night”.
W latach 1941-1942 orkiestra wystąpiła w dwóch produkcjach filmowych „Sun Valley Serenade” oraz w „Orchestra Wives”. W planach był jeszcze jeden film pod tytułem „Blind Date”, ale Glenn Miller, u szczytu swojej popularności, na wieść o ataku na Pearl Harbor postanowił wstąpić do wojska. Miał 38 lat. Przyjął posadę szefa Reprezentacyjnej Orkiestry Sił Powietrznych USA w stopniu kapitana. W dniu 27 września 1942 roku jeszcze „cywilna” Glenn Miller Orchestra zagrała swój ostatni koncert w Passaic w New Jersey.
„Dla wielu synonimem jazzu okazały się właśnie te swingowe standardy, które w interpretacji orkiestr Glenna Millera stały się największymi szlagierami big-bandowego jazzu a lider-puzonista piewcą charakterystycznego, taneczno-swingowego brzmienia” - powiedział Dionizy Piątkowski, który w ramach Ery Jazzu, dwukrotnie prezentował Orkiestrę Glenna Millera.
„Dwa takie, masowe, niebiletowane koncerty odbyły się w latem 2000 roku: na Starym Rynku w Wrocławiu oraz w Parku Wilsona w Poznaniu. Imprezy zgromadziły kilka tysięcy zachwyconych pogodnym jazzem słuchaczy – wspomina Piątkowski. - To najlepsze wprowadzenie do jazzu! Któż nie zna wielkich przebojów roztańczonego jazzu, takich „Moonlight Seredande”, „Tuxedo Junction”, „Chattanooga Choo Choo” czy „A Sentimental Journey” – dodaje szef Ery Jazzu.
Przez kolejne dekady podtrzymywany jest mit i brzmienie orkiestry Millera a w ostatnich latach odrodziła się moda na swingowe „brzmienie millerowskie”. Powstało wiele orkiestr grających repertuar swingowej formacji, z których tylko nieliczne są autoryzowane i otrzymują - z Glenn Miller Estate - zgodę na prezentację przebojów Glenna Millera w Europie.
W grudniu 2024 r., legendarny big–band The World Famous Glenn Miller Orchestra będzie koncertować w Polsce ze swoim najnowszym programem „Swinging Christmas”. Koncerty odbędą się: w Krakowie 15 grudnia; w Warszawie 16 grudnia; w Gdańsku 17 grudnia.
Anna Bernat (PAP)
abe/ jm/
