Materiały wytworzone przez polskie władze emigracyjne z okresu II wojny dotyczące m.in. Powstania Warszawskiego i polityki rządu RP są m.in. wśród akt z kolekcji działacza NSZZ „Solidarność” Krzysztofa Turkowskiego i Instytutu Józefa Piłsudskiego, które trafiły do Archiwum Akt Nowych.
Wśród liczącego ok. tysiąca stron zbioru znalazły się radiogramy, sprawozdania i komunikaty wytworzone podczas Powstania Warszawskiego, w tym pisma kierowane przez dowództwo Armii Krajowej do Szefa Sztabu Naczelnego Wodza gen. Stanisława Kopańskiego i Wodza Naczelnego Polskich Sił Zbrojnych gen. Kazimierza Sosnkowskiego.
Znaczący fragment pozyskanych przez AAN archiwaliów stanowią maszynopisy publikacji wydanych w latach 1949-51 przez Instytut Wschodni „Reduta”. Jako szczególnie interesująca wskazywana jest publikacja autorstwa Mieczysława Pruszyńskiego „Rok porozumienia polsko-sowieckiego” wydana w grudniu 1942 r. w Jerozolimie.
Archiwum Tadeusza Bieleckiego przekazano do Archiwum Akt Nowych
„Przekazane dzisiaj do AAN materiały to kolejny etap gromadzenia archiwów polskich instytucji cywilnych i wojskowych działających w okresie II wojny światowej poza granicami kraju. Pamiętajmy bowiem, że nie wszystkie archiwa powróciły do niepodległej Polski. Akurat ten fragment, który dzisiaj zasilił zbiory państwowe przywiózł do Polski na początku lat 90. XX wieku znany dolnośląski działacz opozycyjny lat 80. Krzysztof Turkowski” - powiedział PAP we wtorek dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak.
Materiały trafiły później do członków funkcjonującego w Warszawie Instytutu Józefa Piłsudskiego. „Którzy dzisiaj w osobie pana dr. Andrzeja Anusza przekazali je do AAN. Należy podkreślić, że był to dar non profit. Ważne jest, że uzupełniają one inne dokumenty opisujące wydarzenia na terenie okupowanej Polski, jakie przechowujemy w siedzibie przy ul. Hankiewicza 1 w Warszawie” - podkreślił.
W zbiorze są ślady dyskusji, jaka miała miejsce w Londynie przy okazji wybuchu Powstania Warszawskiego, są depesze Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego oraz inne ślady korespondencji z wiosny i lata 1944 r.
„Nie jest to co prawda pokaźny zbiór, ale pod względem wartości niezwykle ciekawy. Widzimy w nim na przykład ślady dyskusji jaka miała miejsce w Londynie przy okazji wybuchu Powstania Warszawskiego, mamy depesze Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego oraz inne ślady korespondencji z wiosny i lata 1944 roku” – dodał Olczak.
Emigracyjne archiwa z Londynu to kolejna spuścizna, jaka trafiła do Archiwum Akt Nowych zza granicy. Wcześniej zasób zasiliły spuścizny innych polskich emigrantów: Stefana Korbońskiego, Jana Kwapińskiego, Władysława Zachariasiewicza, Ryszarda Białousa, Antoniego Pająka, Tadeusza Katelbacha, Władysława Niedzielskiego, Stanisława Błaszczaka, Wincentego Broniwój-Orlińskiego, Norberta Żaby i Haliny Martinowej.
A także Danuty Gradosielskiej, Marii Kędzierskiej, Mieczysława i Aleksandry Białkiewiczów, rodziny Szpakowiczów, Alfonsa Maćkowiaka, Zbigniewa Kruszewskiego, Franciszka Kajenckiego, Józefa Ostrowidzkiego, Leonarda Zub-Zdanowicza i Marii Poray-Wybranowskiej, Adama Ignacego Koca, Petera Rainy, Stanisława Łuckiego, Anny Łuckiej, Leona Wacława Koca oraz Tadeusza Bieleckiego. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ pat/
