Wręczenie Krzyży Wolności i Solidarności w Katowicach. Źródło: IPN
Blisko 100 osób działających w opozycji w czasach PRL, związanych przede wszystkim ze śląsko-dąbrowskim regionem NSZZ „Solidarność” odebrało w piątek w Katowicach nadane przez prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyże Wolności i Solidarności.
Odznaczenia wręczył prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek. "W sierpniu 1980 r. powstała Solidarność. Bez ciężkich sierpniowych strajków tu, na Górnym Śląsu i w Zagłębiu, bez Jastrzębia, Bytomia, Dąbrowy Górniczej nie byłoby powstania Solidarności. Państwo przesądzili o zwycięstwie tego ruchu w sierpniu 1980 r. Później przez 16 miesięcy budowaliście wyspę wolności, budowaliście nadzieję, że można na lepsze zmienić Polskę, można odrzucić wszystko to, co niósł system komunistyczny, można odrzucić podeptaną godność świata pracy, odrzucić kłamstwo, odrzucić niesprawiedliwość" – powiedział prezes Szarek podczas uroczystości.
Wśród odznaczonych był m.in. Michał Luty – współorganizator i kierownik Wszechnicy Górnośląskiej, a w latach 2000-2002 wiceprezydent Katowic, wcześniej radny. "W latach Solidarności i późniejszych latach 80., kiedy byliśmy internowani, więzieni myślę, że większości z nas nigdy nie przyszło do głowy, że doczekamy wolnej Polski, która uhonoruje nasze działania" – powiedział Michał Luty.
W Bolesławcu wręczono Krzyże Wolności i Solidarności zasłużonym działaczom opozycji antykomunistycznej
"Po 89 r. niektórzy koledzy mówili, że wiedzieli, że komunizm upadnie. Ja, przyznaję się, nie wiedziałem. Nasza działalność była w jakimś sensie działalnością straceńczą" – dodał. Odznaczenie odebrała także współpracująca z nim w opozycji żona Maria Turkowska-Luty.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Źródłem uchwalenia Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.
"W sierpniu 1980 r. powstała Solidarność. Bez ciężkich sierpniowych strajków tu, na Górnym Śląsu i w Zagłębiu, bez Jastrzębia, Bytomia, Dąbrowy Górniczej nie byłoby powstania Solidarności. Państwo przesądzili o zwycięstwie tego ruchu w sierpniu 1980 r. Później przez 16 miesięcy budowaliście wyspę wolności, budowaliście nadzieję, że można na lepsze zmienić Polskę, można odrzucić wszystko to, co niósł system komunistyczny, można odrzucić podeptaną godność świata pracy, odrzucić kłamstwo, odrzucić niesprawiedliwość" – powiedział prezes Szarek podczas uroczystości.
Odznaczeni w piątek to również: Barbara Danuta Bartkiewicz, Kazimierz Barwiński, Henryk Białas, Andrzej Bieńkowski, Maria Bożko, Tadeusz Brandys, Bogdan Budaj, Władysław Byrcz, Jerzy Chabrowski, Bernard Chrapiński, Joanna Drogoń, Janusz Drozd, Zbigniew Duc, Roman Fritz, Aleksander Gaczek, Marian Gołaszewski, Zbigniew Górski, Stefan Grabek, Zbigniew Grad, Waldemar Guzik, Barbara Hołda, Zygmunt Hruby, Wojciech Jabłoński, Jan Jaroszewicz, Józef Jaroszewicz, Roman Jóźwiak, Grzegorz Marek Kazimierski, Wojciech Konstanty Kempa, Joanna Marianna Kempińska, Marian Józef Kiełbowicz, Ryszard Klamecki.
Niemal 30 działaczy opozycji antykomunistycznej odznaczono Krzyżami Wolności i Solidarności
Krzyże otrzymali również: Andrzej Kochowicz, Włodzimierz Kołodziej, Stanisław Koniak, Zygmunt Kopyciok, Jan Władysław Kosiba, Dorota Krakowska, Jerzy Krywult, Jan Kuczek, Piotr Lewiński, Marek Linczowski, Czesław Łysień, Jan Piotr Malarek, Juliusz Malusi, Andrzej Marchwiński, Marek Marchwiński, Waldemar Edward Marzec, Zygmunt Andrzej Mikołajczyk, Marianna Mirocha, Ewa Mołdawa, Ryszard Edward Nieckarz, Andrzej Niedzielski, Wiktor Nowak, Antoni Olczyk, Jadwiga Olczyk, Józef Tomasz Paluch, Tadeusz Parafiniuk, Marian Pastucha, Ireneusz Eugeniusz Płocha, Andrzej Pogorzelski, Rajmund Pollak, Leszek Polmański, Krzysztof Połap, Dariusz Poweska, Kazimierz Pustelnik, Edward Rewiński, Władysława Rokowska, Paweł Rumpel, Alfred Rutkowski, Jan Ryszawy, Halina Skoczek, Antoni Słonina, Krystyna Staniszewska, Andrzej Stasiak, Mirosław Stasiak, Barbara Stelmaczonek, Piotr Styczyński, Marian Łucjan Szmer, Henryk Szumniak, Zdzisław Czesław Tatara, Stanisław Trybuś, Stnisław Ulanicki, Józef Wiecheć, Piotr Wojnar, Włodzimierz Wylężek, Mirosław Bochenek, Mirosław, Jerzy Kazimierz Zagała, Maria Zagała, Henryk Załecki i Henryk Zych.
Pośmiertnie odznaczono Alicję Marię Augustynowicz, Bronisława Piotra Kurka, Ireneusza Jacka Kwietnia, Jerzego Niedzielko, Macieja Waligórę i Kazimierza Zachnika. Dotychczas Krzyżami Wolności i Solidarności odznaczono w woj. śląskim 1101 osób. (PAP)
autorka: Anna Gumułka
lun/ dki/
